Thứ Sáu, 3 tháng 6, 2011

Mob siab ua luaj no!


Hnov lub siab mob lis raug riam chob hauv nruab siab tuaj, quaj los tsis los kua muag...Yim xav yim hnov lub zog tsaug zuj zus, zoo lis tus neeg mob tsis muaj txoj kev cias siab yuav kho zoo. Zaum no yog zaum 2 ntawm kuv lub neej tau txais txoj kev mob siab zoo lis no. Kuv cog thiab cim chias tias txij no lawm lub neej pej suab yuav tsis pub muaj txoj kev mob siab lis no dua ib zaug txiv.....!

Thứ Ba, 10 tháng 5, 2011

NYUAJ SIAB


Hnub no yog hnub tim 10-5-2011, Lub sij hawm no kuv zes lub caij ib tsoom tub kawm tus twg los tab tom npaj rau nyias lub luag hauj lwm ntawv yog npaj rau lub caij exam yuav los txog no, zoo yam tus twg los muaj txoj kev nyuaj siab txhov plawv rau nyias txoj kev kawm. Kuv los kuj tsi dim ntawm txoj kev xav ntawv tib yam nkaus thiab, 23/5 no ces kuv exam lawm xyoo no yog xyoo kawg ntawm kuv thiab yog zaum Exam final ntawm kuv txoj kev kawm. Tsis paub yog vim lis cas los rau kub sij hawm no kuv muaj kev nyuaj siab ntau yam tsis paub yuav hais qhias rau leej twg. Thaum peb tseem kawm ua ke txawm yus muaj txoj kev nyuaj siab los ho muaj tus los tham lus thiab  ho muaj tus los qhias rau yus zoo yam lis yus txoj kev nyuaj siab kuj yuav tsis hnov nyuaj npaum lis no thiab. Xyoo no nej mus tsev tag lawm tshuav kuv lawm xwb, nws nyuaj kawg lis muaj ib yam twg nyuaj siab los tsis paub hais rau leej twg lis os, tsua yog khaws cias rau hauv siab xwb. Zaum Exam zaum no tseem tsis paub yuav mus xau zoo lis cas lis thiab kuv npauj ntaub ntawv los tau npaum lis no hnub los twb zes lub caij exam no lawm los tseem tshuav ntawv ntau heev twb saib tsis tau tag lis. Tsis paub yuav ua lis cas lis thiab? Nyuaj kawg tsis paub hais qhias rau leej twg lis ntawv kuv thiaj lis lam muab sau rau hauv blog no kom txoj kev nyuaj siab ntawv ho ploj mus es kuv ho rov nrhiav kom tau kuv tus kheej thiab lub zog, tiab yuav sib zog taug txoj hau kev mus lawm tom ntej.
Thov kom kuv txoj kev Exam final zaum no mus tau zoo.
YOUA

Thứ Bảy, 23 tháng 4, 2011

KEV SIV TSHUAJ TSHUAB PAS (Peak Flow Meter

Kev siv lub tshuaj tshuab pas zoo lis cas nej saib raws lis nram qab no yuav pab tau rau nej paub txog txoj kev siv lis cas thiaj muaj txiaj ntsim thiab thiaj lis yuav kho tau koj tus mob zoo.
Peak Flow Meter (Lub Tshuaj Pas) - thiab kev siv 

HLUB NWS


Suav txij lis lub sij hawm tau pom nws los, ua rau kuv muab nws los nco txog nws, muab nws khaws cias rau hauv nruab siab twj ywm vim tsis paub yuav muab txoj kev hlub nws piav tawm los zoo lis cas rau nws paub thiab xav kom nws nkag siab hais tias muaj ib tug neeg nyiag nyiam thiab hlub nws lawm. Nyob hauv lub ntiaj teb no ntshe yuav tsis muaj ib yam dab tsi yuav ua rau txom nyem lub siab npaum lis muab ib tug tib neeg coj los ntsaws rau hauv yus lub siab yam tsis muaj ib txoj kev cias siab twg los yus pheej tso tsis tau, tsis muaj leej twg yuam los yus yeej phej ua ntawv yog khaws nco thiab hlub ib tug tib neeg ua nws yeej ib txwm tsis paub tias yus hlub nws, Muaj qees zau yus tsua zaum deb deb thiab xav twj ywm hais hais tias txawm tsis tau tuav nws tes tsis tau nrog nws mus ib ntxhai ua ib ke los yus zaum ib qho ntsia xwb yeej zoo lub siab lawm, tej zaum hauv lub ntej teb no muaj coob leej ntau tus yeej poob rau txoj kev zoo lis yus thiab lawv kuj twb xav twj ywm tias yog yus hlub ib tug neeg lawm tsis yog yus tau nrog nws nyob ua ke thiaj lis hais tias yog kev hlub txawm nyob deb deb saib nws muaj kev zoo siab xwb los ntawv yeej yog ib txoj kev hlub ua zoo thiab tsis muaj ib leej twg yuav nkag siab txog ib tug neeg zoo lis yus thiab ib txoj kev hlub uas tsua yog yus xwb thiaj lis nkag siab.....

Thứ Ba, 12 tháng 4, 2011

Kev hlub nyob twg?



Tej zaum yuav muaj tsis tsawg tshaj ib zaug hauv koj lub neej uas koj zaum ib leeg thiab xav twj ywm tias txoj kev hlub tiag tiag ntawv nws nyob qhov twg thiab hauv lub ntiaj teb no puas muaj ib tug twg muaj ib nplooj siab yuav los hlub yus tiag thiab nws yeej yuav hlub yus mus ib sim yuav tsis muaj hnub hloov siab tsis hais lub sij hawm txom nyem los lub sij hawm muaj noj muaj haus muaj kev mob nkeeg muaj kev zoo siab, tus siab los nws nyob nrog nraim ntawm yus ib sab ua yus ib tug phooj ywg ua ib qhos chaws rau yus so yus lub zog, ua ib qhos chaws rau yus thaum tawm yus txoj kev nyuaj siab uas ib txwm khaws cias hauv siab tsi hais rau leej twg, los yog ua ib tug nws yuav so yus lub kua muag thaum yus muaj kev tus siab uas yus lub kua muag poob.
Peb txhua tus tus yug los rau hauv lub ntiaj teb no nws zoo lis zaj dab neeg nkauj ntshuab thiab txiv nraug nab nkawv thaum yawm saub tsim tau nraug nab los, nws ntshais tsam nraug nab ib leeg xwb lub neej yuav tsi muaj txoj kev lom zem thiab muaj txoj kev zoo siab. Yawm Saub thiaj lis muaj nraug nab tus tav los puab ua tau ib tug koj niam thiaj muab tis ua nkauj ntsuab los nrog nraug nab nyob ua txij uas nkawm, los tsim lub noob neej...Peb los yeej ib yam yus tsis txhob tus siab rau yus tus kheej thov ntseeg thiab muab ib txoj kev ntseeg rau hauv yus lub siab tias ib hnub twg yus yeej yuav nrhiav tau yus tus Tav xwb. Tej zaum yuav muaj tsis tsawg tus hauv peb ib tsoom tub ntxhais hluas yuav muaj txoj kev xav mus rau yam uas tsis yog lawm los kuj muaj, tsis hais tus zoo nkauj dab tuag los peb yeej yuav nrhiav tau ib tug haum yus xwb es tsis txhob xav ntau tias tsam yus ho yuav tsis muaj tus los hlub los nyiam yus, thiab ho tsis txhob tus lub siab thiab cov muam uas tau nraug luag nrauj los yog rau luag tso los lawm tsis txhob xav tias zoo lis yus no es puas yuav muaj ib tug twg yuav los hlub yus lawm, koj tsis txhob tag kev cias siab rau koj tus kheej ma yuav tsum muab yus txoj kev ntseeg thiab qhib yus lub siab kom dav ib hnub twg yeej yuav muaj tus nws yuav los hlub yus xwb.

Kuv vam tias tsab ntawv no yuav nrhiav tau ib txoj hau kev rau koj pib dua lub neej tshiab.
Tus sau : YOUA

Thứ Ba, 15 tháng 2, 2011

KEV UA NEEJ KOOM TXOOS by PhianSayXiong YIADANG


Kev Ua neej koom Txoos
Tsoom hmoov tshuav suav daws Phau ntawv no yog   thawj phau ntawv uas tau muab sau rau tib neeg tau nyeem vim pom tau tias peb ua neeg nyob muaj qee sij hawm peb tag kev cia siab rau tus kheej los sis ua tej yam yuam kev ua rau yus tus kheej tsis pom qhov yuav daws tau yog li ntawv thiaj li muab sau ua phau ntawv 
>  qhib teeb tsom rau tib neeg lub neej mus rau txoj kev vam meej .
>  qhib teeb tsom  rau tib neeg lub siab  qhib kev kaj rau kev ua neej
Leej twg txawj ces leej twg ntse , yog tus twg paub ces tus ntawv tau .
Phau ntawv no nws qhia txog txoj ncauj ke uas yuav ua mus lawm yav tom ntej  kom mus txog rau lub hom phiaj uas tau xav tseg cia , thiab hais qhia paub txog peb hmoob lub neej yav dhau los , paub txog txoj kev thaj yeeb ntawm peb haiv hmoob  kuv vam thiab cia siab hais tias tsoom suav daws yuav muaj lub siab sib pab tsim kho peb  suav daws lub neej kom muaj kev vam meej kom caum cuag lwm haiv neeg  tsoom suav daws yuav tsum txawj ntse kom lub neej yav pem suab tsuas muaj zoo thiab thaj yeeb .os tsoom hmov tshuav suav daws
    Txwv tsis pub muab phau ntawv no luam muag los sis coj mus muag ua luam lwm yam uas tsis tau tso cai .















Lauv qaib kawm qua
   Tej zaum muaj qee leej yuav xav paub txog los  hais tias ua cas lauv qaib ho  kawm qua . tsoom suav daws kev ua neej nyob rau lub qab ntuj no , txhua leej txhua tus yug los tsis muaj tus twg yuav yug poob nthav hauv niam plab los es ce le txawj mus kev txawj hais lus txhua tus yug poob nthav los yeej tsuas paub quaj ua ntej , paub noj mis ua ntej ,qhov muag twb tsis tau pom kev , twb tsis tau paub tias lub ntiaj teb no zoo li cas , twb tsis paub tias tus kheej tab tom yuav tau ua rog nrog lub ntiaj teb nrhiav ncauj ke cawm yus txoj sia . tsuas paub tias thaum qhis mis ces quaj , tshaib plab ces quaj , yog li ntawv muab hais los tib neeg tsis txawv tus me nyuam qaib tiam sis me nyuam qaib thaum yug poob ntha los twb txawj mus kev lawm tsuas yog tsis tau khov pis tsawg xwb .
    Me nyuam qaib twb noj tsau lawm los tseem quaj ,noj tsis tsau los quaj , tus lauv qaib thaum nws loj los lawm yuav ua ib tug qaib kom muaj hwj chim ,muaj suab nrov npe lauv qaib yuav tau xyaum qua kom tus kheej txawj qua .yuav tsum qua kom nrov tshaj lwm tus qaib , ua ntej lauv qaib yuav txawj qua lauv qaib yeej yuav tau xyaum thiaj li txawj qua , tib neej los tsis txawv li tus lauv qaib ua ntej yuav ua tau ib tug neeg muaj meej mom ,muaj koob nto npe ,muaj kev txaawj ntse tsis yog lam nyob lam txawj lam nyob lam paub yeej yuav tsum yog tau xyaum tau kawm los ntawm lwm tus qhia nrog rau yus txoj kev rau siab khwv ,rau siab kawm thiaj li yuav yog  ib tug neeg muaj koob nro npe ,
   Nyob lub qab ntuj no tsis muaj leej twg uas yuav tsis paub txog suab qaib qua , ua ntej yuav khwv  tau  noj tau haus yuav tsum muaj suab qaib qhia ua ntej thiaj li yuav muaj taus , vim lauv qaib yog tus zeeg ib ntawm peb lub neej qhia peb nquag , qhia peb sawv ntxov , qhia peb paub ua noj ua  haus
Qhia peb paub npaj mus teb ntxov qhia peb paub mus teb txawj los tsev, tej zaum qee leej yuav xav tias ua cas ho qhia peb twb tsis pom qhia peb li  , qaib qhia yus ces twb yog thaum sawv ntxov nws qua  qhia yus tias  kaj ntug lawm sawv tsis txhob pw lawm tsam ua noj tsis nca luag , thaum tsaus ntuj qaib quaj nrhia chaw pw qhia tias tav caij los so lawm ,
, yog leej tug xav paub ua zoo xav txhua zaus thaum sawv ntxov yog qaib tsis qua yus yeej tsis hnov, yog li tej laus thiaj ib txwm piv txoj lus tias: yog xav tau noj yuav tsum mus ua ntej qaib qua los tom qab hnub poob thiaj li yuav muaj noj muuaj haus. Tiam sis nyob peej tam sim no yuav tsum rho kev txawj nrog rau kev nquag thiaj li yuav khwv tau noj os tsoom suav daws.





Haiv neeg hmoob

   Hmoob yog ib haiv neeg uas me me uas xeeb txawm nyob rau hauv lub qab ntuj no los tau ntau txhiab xyoo xeeb txawm nyob rau tuam tshoj teb teb chaws suav niaj hnub no .hmoob yog ib hom neeg uas tsis loj tsis siab pis tsawg hmoob cev nqaij daim tawv dawb liab thiab dub liab, hmoob yog ib haiv neeg uas hais lus tsis thooj lwm haiv neeg , cov poj niam Hmoob nyiam hnav khuab ncaws daiv sev ,thaum txog tsiab peb caug cov txhais nyiam hnav khuab ncaws dai npib nyiaj npib txhuas uas zoo nkauj txawv lwm haiv neeg cov . cov txiv neej nyiam hnav khuab ncaws ntaub lub taus ris loj vim yooj yim rau lub sij hawm mus kev . cov txiv neej los kuj muaj khuab ncais dai npib ib yam li cov poj niam thiab. Hmoob yog ib haiv neeg uas nquag khwv noj khwv haus rau lub luag qoob luag loo. Hmoob yog ib haiv neeg siab tawv hais lus tsis nyiam dag, coj ncaj tiam sis hmoob siab ceev zog me ntsis. Hmoob yog ib haiv neeg uas txawj ntse thiab paub ntau yam tsis hais kev cai dab qhuas los sis kev kawm . hmoob yog ib haiv neeg thaum ub muaj teb chaws muaj huab tais kav ua tus tswj tiam sis vim lub ntuj tig mus txhua yam thiaj dhau mus ua dab neeg rau suav daws kawm . Hmoob yog ib haiv neeg lub siab tawv ua dab tsis ua tiag , tsis thov swb lub zog rau leej twg yooj yim . hmoob yog ib tsob noob uas zoo nkauj tawg tau tshiab uas nyob hauv lub qab ntuj no , hmoob zoo nkaus tsob ntoo uas muaj ntau cov paj  tawg sib txawv muaj ntau cov kob tawg tau rau txhua ceg ntoo , tseem hmoob yuav tsis muaj ib daim av txawb tias yog hmoob tug los hmoob cov noob qoob noob loo yeej tseem nyob hauv hmoob hnab , hmoob txhab , tsis ploj tsis tu ncua ,  hmoob tsob noob qoob noob loo tseb thoob lub qab ntuj hmoob kev kawm txuj paub txhua txhia yam , haiv neeg hmoob yog haiv neeg uas nyiam txoj kev thaj yeeb nsahi kev tsim txom tsis nyiam lwm tus quab yuam caij tsuj . ib hnub tom ntej noob hmoob yuav zeg los sis yuav ncw yog nyob ntawm haiv neeg hmoob ua tus txiav txim . yog xav kom noob hmoob ncw txhob hnov qab tus kheej tias yus tsis yog hmoob  ces peb haiv neeg Hmoob yeej tsis zeeg tu noob li os .



1.    HMOOB LUB NEEJ QUB QAB
    
      Hmoob lub neej qub qab dhau los lawm ntau pua xyoo suav txij thaum hmoob nyob rau tuam tshoj los txog rau sov tshoj hmoob ua lub neej nyob nrog daim liaj daim teb hmoob vaj tsev nyob toj roob siab dawm huab ncua  hmoob tu qaib tu npua , yug nyuj yug twm , yug nees , ib xyoo puag ncig los txog tsiab peb caug  tej tub ntxhais hnav tshiab dhia qaib nkaum paj nkaum nruas hais suab kwv txhiaj seev yees , tej pog laus tuaj zaum tsheej phiaj mloog kwv txhiaj luag tsheej tsaug tsis nco qab hnov ntev xwb hnub twb yuav poob ntim npoo ntuj , lub sij hawm yuav tsaus ntuj hnov suab cuab qaib cuab npua nro zom zaws qab vaj ntsib taug , thaum tsaus ntuj hnov suab raj suab ncas nro txhee yees qab zej hauv zos  . tsis nco txhawj txog lub neej kev nyuab siab txhov plawv vim rau qhov muaj me sib faib noj muaj ntau sib faib nqa niam siab loj txiv siab davniam hais lus luag txhi txiv hais lus lua nyav,peb hmoob kev hlub loj cuag lub ntuj thiab daim av tsis qia dub , tsis sib ntxub tsis cais pab cais pawg  hmoob tsis tshaw noj tshaw hnav

2.       Hmoob kev hlub ya dhau tas los

        Hmoob kev hlub yav ntuj qub qab dhau los txawv niaj hnub no ntau heev yav tag los hmoob siab loj sib pab coj tsim kho lub neej kom tsheej ib cuab ib yig , hmoob txhua leej tus tsuj plig yog tus tswv ntuj rub hmoob lub siab los ua ib ke kom hmoob lub npe txhob ploj , hmoob cov lus txhob hnov qab kev sib pab txhob tso tseg es hmoob lub neej yav pem suab thiaj li yuav tshav ntuj .poj koob yawm txwv tau hais tso tseg tias:  yav dhau los thaum ub hmoob tsis sib cais cuab cais xeem , tsis cais koj pab kuv pawg , koj loj kuv me , kuv muaj koj pluag , koj ruam kuv ntse txhua leej muaj kev hlub sib luag muaj vaj huam sib txig , txhua  leej ua lub neej nyob ntsiag twb to , tsis muaj tub sab tub nyiag huab noj huab haus zoo niaj hnub no . niaj hnub no hmoob cov lus hmoob twb tsis paub txhua  lawm   lub peej tam sim no hmoob lub neej txawv mus deb txhuav yam txawv mus raws txoj kev vam meej kev thaj yeeb  , yog li no thiaj ua rau hmoob txoj kev hlub thaum ub thiab tam sim no sib txawv mus .nyob rau peej kev khwv noj haus tam sim no txawv thaum ub vim yuav tau siv tswv yim ,siv  kev txawj ntse los ua qhov txhawb lub zog,  tsis muaj sij hawm los sib cuag thiaj ua rau hmoob kev tshua tsis sib cuag ncua , tus muaj hnov qab tus pluag , tus ntse hnov qab tus ruam , tus muaj ces muaj tsis txawj tag , tus txom nyeem txom nyeem tsis txawj txaus khwv hnub dhau hnub khwv hli dhau xyoo tshuav txoj sia tsis tu xwb .


3.   Kev hlub yog dab tsi?
        Kev hlub yog kev sib pab , kev sib txhawb sib qhia , tsis ntxub tsis dhuav txhuav leej muaj vaj huam sib luag tsis cais pab cais pawg , paub ua zoo rau lawm tus  lwm tus paub ua zoo rau yus muaj hlob muaj yau sib pab sib qhia , paub sib zam txim muaj plaub muaj ntug sib pab hais sib pab kho kom mus rau qhov zoo , yog peb ua tau li no xwb los yeej hais tau tias yog kev hlub lawm os .

4.      yog muaj kev hlub zoo dab tsi

        Yog peb muaj kev hlub lawm peb yuav tsis muaj kev nyuab siab lub luag hauj lwm yuav tsis nco qab txhawj kev hlub yog lub zog pab txhawb kom muaj txoj kev cia siab . Txhua leej tib neeg nyob rau hauv lub qab ntuj no yeej muaj kev hlub tas tus , tej tsaij xwb los yeej muaj kev hlub ib yam thiab . kev hlub tsis yog ua pob los ua thooj peb yuav tuav tau ntawm txhais tes  los sis muaj tus nqi rau ntawv , nws yog txoj kev txaus siab ntawm ib leej tib neeg mus rau ib leej tib neeg xwb . kev hlub tsis xaiv leej twg tus ntse tus ruam tus muaj tuspluag tus zoo li cas los yeej muaj peev xwm txais tau kev hlub ib yam nkaus
Nco ntsoov hais tias kev hlub yog lub teeb tsom kom peb muaj txoj kev zoo rau yav tom ntej  no nawb , yog ua zoo kev hlub yuav muaj tsis txawj  tag yog ua pheem nrhiav thoob qab ntuj tsis muaj kev hlub .






5.     Yuav ua cas thiaj yuav muaj kev hlub

yog xav muaj kev hlub nrog lwm tus ua ntej tshaj yus yuav tsum tau paub hlub tus kheej tso , paub xav hais tias yus tus kheej nyiam coj li cas , yus siab ntev los siab luv , yuav ua cas thiaj li zoo rau lwm tus , tus tib neeg ntawv nyiam coj li cas , txoj kev zoo yus yuav tsum ua tus xub pib ua zoo ua  ntej vim yus xav tau txoj kev hlub los ntawm tus tib neeg ntawv . tsis yog muab nyiaj muas nws txoj kevhlub tiam sis  yog yus muab lub siab dawb paug nrog txoj kev zoo hlub nrog nws yog yus ua tau li no lwm tus yeej txaus siab hlub nrog yus thiab , kev hlub tsis txhais hais tias yus yuav hlub tus neeg yus hlub xwb , kev hlub yus yuav tau hlub niam hlub txiv , hlub kwv hlub tij , hlub kwv tij neej tsa , hlub yus lub teb chaws daim av uas yus nyob yog ua tau li no yeej txhais tau tias kev hlub lawm .

6. kev sib pab ntawm tib neeg
  Kev sib pab yog qhov uas zoo tshaj plaws  peb txhua leej txhua tus tos ntsoov  nyob   rau hauv lub siab tsis ploj , kev sib pab yog qhov tseem ceeb tshaj plaws rau peb tib neeg uas nyob rau hauv ntiaj teb no , tus tsis txawj xav xav tias kev pab yog kev ntshaw nyiaj , kev nquag , kev nrhiav noj mov . tiam sis yog  tus  txawj xav yuav tsis xav li ntawv, yuav xav hais tias kev pab yog kev sib hlub sib tshua thaum tseem muaj txoj sia nyob ua ke . kev sib pab tseem tias tsis muaj nyiaj pab rho dag qho zog pab xwb los txhua yam ntawv yeej yog kev sib pab lawm . (  ntau tus ncej laj kab thiaj li ruaj _ ntau leej sib pab thiaj li zoo ) ua neeg nyob yuav tsum muaj phooj muaj ywg tsim kev sib paub sib pab thiaj li zoo .
Vim peb ib leeg tsis muaj peev xwm yuav ua tau txhua yam ,txhua tsav ua ntej   yuav ua tau ib yam dab tsi tiav yuav tsum muaj lwm tus pab txhawb lub dag lub zog . Piv txwv tau yooj yim xws li :  koj yuav        mus ib yam dab tsi tiam sis koj tsis tau luag            
 Lwm tus tsis txawj tsis ntse los koj twb xav kom tau nws nrog koj mus thiaj tau nrog yus sib tham lus kom tau luag siab ho loj tuaj .  ib txhia xav hais tias yog muaj  nyiaj txhiag lawm yeej muaj tus pab yus , yog tsis muaj nyiaj txhiag yeej tsis muaj leej twg yuav pab yus .luag  xav pab yus thaum tseem muaj nyiaj xwb  yog tsis muaj nyiaj lawm yeej tsis muaj tus pab .tsoom tib neeg suav daws peb ua neeg nyob rau lub ntiaj teb niaj hnub no tsis muaj tus twg tsis tshaw txoj kev pab , leej twg los yeej ntshaw txoj kev pab kev sib txhawb lub zog kom lub luag hauj lwm yav pem suab tsuas muaj yooj yim thiab tiav sai xwb .  yog yus xav kom muaj tus pab yus coob leej lawm yav tom ntej , ua ntej tshaj plaws yus tus kheej yuav tsum tau paub ua ib tug neeg txawj xav txawj hais lus . muab lwm tus saib kom raug nqi , tsis qia dub , tsis siab me , tsis xyeej tus pluag tus muaj , tub ntsoj tub ntsuag , muaj  noj sib hu muaj haus sib qhia , yus pab lawv lawv pab yus li no yeej zoo lawm . 


7.  kev taug mus lawm yav tom ntej

Peb ua tib neeg nyob rau hauv lub ntiaj teb no txhua leej txhua tus tsis hais poj niam los txiv neej , tus muaj los sis tus pluag , tus ruam los sis tus ntse txhua leej txhua tus ib leeg yeej muaj ib lub hom phiaj uas npaj tseeg cia rau hauv lub siab hais tias yuav mus kom txog tus npau suav . peb ua tib neeg nyob rau lub ntiaj teb no leej twg los yeej xav kom tus kheej muaj kev vam meej muaj kev thaj yeeb mus lawm yav tom ntej kom tus kheej txhob ua neeg poob qab

 >  Tiam sis yuav ua cas thiaj muaj kev vam meej lawm yav tom ntej ?

Xav kom tus kheej muaj kev vam meej lawm yav tom ntej yuav tsum tau pib qee qhov xws li no :

1.     yuav tsum txawj ntse

2.      yuav tsum rau siab khwv kom muaj nyiaj thiab hlub tau kwv tij neej tsa thiab lub teb chaws uas yus nyob

3.      tus ua txiv thiab tus poj niam yuav tsum muaj kev sib hlub ,thiab hlub kwv tij neej tsa
4      tsis tiv nuj nqis,tsis tos luag khwv rau noj txhua yam muaj puv tsevLi no xwb los lub neej yeej sov siab vam meej  lawm .
 
8. Vim li cas thiaj li xav txawj ntse? L

-      yog muaj kev txawj ntse txhuav tsav yam nws nyob ntawm yus xib tes vim kev txawj ntse muaj nqis tshaj lub pov haum thiab qee tsis tau rau leej twg yog hais tias yus txawj ntse lawm yam tug yus ua tau los ntawm tus kheej yam ntawv yog yus li , yus txawj ces yog yus tug yus paub ces yog yus tau yog li no thiaj hais tias yog txawj ntse lawm txhua tsav yam yuav nyob ntawm yus xib tes .










9.     yuav ua cas thiaj li yuav txawj ntse ?

Xav txawj ntse yuav tsum tau xyaum qee qhov li no :
*     yuav tsum siv sij hawm kom muaj nuj nqis
*   yuav tsum nquag saib ntawv xov xwm kom paub tej yam uas ua rau yus muaj txoj kev paub txog qee yam hauv lub ntiag teb no
*      yuav tsum cog kev phooj ywg nrog cov neeg txawj ntse
*      yuav tsum tau pauv yus tus cwj pwm thiab yeeb yam ntawm yus tus kheej
*     yuav tsum nco ntsoov yus lub hom phiaj uas tau xav tseg cia  .

          Kev txawj ntse  tsis yog Ib yam ua pob los ua thooj li lub pob zeb los sis yav cav yus pom tau ko tau nqa tau .      nws yog txoj kev paub thiab nkag siab ntawm ib leej tib neeg mus rau ib leej tib neeg  ,  tus tsis txawj xyaum ntawm tus txawj tus tsis paub xyaum ntawm tus paub thiab los ntawm yam uas tsis tau pom dua ,   kev txawj ntse muaj nyob txhua txhia qhov chaw vim yus tsis paub thiaj ua rau yus tsis ntse xwb
*     kev txawj ntse txhua tus tib neeg uas tau yug los nyob rau ntiaj teb no ib leeg yeej muaj ib txoj kev txawj ntse tsuas yog hais tias ib leeg paub ntau ib leeg paub tsawg xwb . tsis txhais hais tias tus pluag ces yog tus ruam tus muaj yog tus ntse , tus tau ua nom ces yog tus paub , tus tsis tau ua nom ces yog tus tsis paub .
      yuav tsum nkag siab hais tias  tus muaj , tus pluag , tus tau ua nom , tus tau ua zej tsoom txhua leej yeej muaj kev txawj ntse ib yam nkaus   tsuas yog ib leeg paub mus ib yam  xwb .     tus muaj nyiaj nws txawj ntse mus rau fab ua lag luam los sis khwv nyiaj txhiag , tus pluag paub mus rau fab ua liaj teb , tus ua nom paub mus rau fab kev cai lij choj , kev nom tswv , kev txiav txim plaub ntug , tus ua zej tsoom paub mus rau fab kev cai dab qhuas , paub coj kwv tij neej tsa   yog li no peb tsis txhob tu siab rau peb tus kheej txhua tsav yam yog los ntawm txoj kev kawm thiab xyaum .    yog  hais tias yus tsis paub ntawv yuav tau xyaum los ntawm yus ob sab tes ntsia kev khwv los ntawm tus tib neeg uas twb txawj thiab ua tau qauv cia lawm  yus yuav tsum tau ua siab ntev  yog yuav pib ib yam dab tsi yuav tsum xav kom thoob tsis txhob cia tus kheej raug luag dag ua dab tsi ua kom tiav pib tau lawm yuav tsum ua kom tau . txhua tsav yam tsis dhau los ntawm tib neeg lub tswv yim muaj ntau yam yus uv tau ua tau li no xwb los yeej txhais tau tias ntse lawm .







10.   yog tus txawj ntse tsis kam qhia yuav xyaum thiab kawm ntawm leej twg ?

*  yuav tsum nkag siab hais tias kev txawj ntse nyob tsis muaj chaw  muaj nyob rau txhhua txhia qhov chaw uas tsis muaj peev yuav paub tau tiam sis muaj chaw kawm
Xws li kawm hauv tsev kawm ntawv . kawm hauv ntawv xov xwm .tiam sis yuav yog tus kheej txhawb tus kheej . Qhov zoo tshaj yuav tsum yog ib tus neeg uas paub xav tom ntej tom qab paub siab paub qis, paub kev txhaum kev tsis txhaum , txhua tsa yam yuav tsum yog yus xav ua ntej mam li hais thiab pib . ib leej tib neeg twg nws yeej tsis paub txhua tsav yam nyob ntiaj teb no Peb ib leej tib neeg tsuas muaj ib qhov xwb thiaj yog yam uas ua tau zoo dua paub dua  yog yam twg yus paub tias yuav ua tau ces kav tsij rau siab pib yam ntawv kom tiav yam ntawv thiaj yuav coj yus mus ua ib tus neeg txawj ntse tau .

11.     Kev txawj ntse nws muaj nuj nqis npaum cas ?

Kev txawj ntse ces muaj nqis npaum lub pov haum uas qee tsis tau rau leej twg
Vim tib neeg nyob ntiaj teb no muaj txoj kev ntshaw xav paub xav pom , xav tau , xav ua tus loj , xav yog tus tshaj lij thiab ntau yam uas suav tsis txog  yog li ntawv tib neeg thiaj muaj txoj kev xav ntau zuj zus tuaj , thiaj li paub ib yam mus dhau ib yam , ib qhov mus dhau ib qhov paub ntau zuj zus tuaj thiaj li dhau mus ua ib tus neeg txawj ntse tau .
  Ua ntej ib tus tib neeg twg xav txawj ntse nws siv sij hawm tsis yog tsawg los kawm qhov nws xav paub thiaj li tiav thiaj li txawj, tib neeg thiaj mam pom nws txoj kev txawj ntse . thaum nws ua tau lawm txhua yam ntawv muaj nqis tag nrho nws zoo yam lub pov haum uas yus tsis tau ras txog tiam sis ho ua tau rau tib neeg siv, tib neeg kawm thoob teb chaws thaum twb ua tau rau tib neeg siv lawm yuav qee tsis tau tiam sis muag tau kev txawj ntse yam uas nws ua tau . pivtxwv (Yam li lub tsheb luag twb ua tau lawm yus tsuas mus yuav los tsavlawm xwb , tsis tas li ntawv kev tsav los tseem yuav tau mus kawm ntawm lawv thiab .)



12.  Kev muaj meejmom
Yuav ua cas thiaj yuav muaj meej mom ?

Yog hais tias xav yog ib tug neeg uas muaj meej mom yuav tau rub lub siab kom tau qee qhov li no :
1     xyaum ua ib tus neeg coj kom tus
2     hais lus lo twg lo ntawv
3     txhob hais tshaj tshaj txhob hais dag dag
4     txhob khav theeb xav tag mam hais
5     rub lub siab kom ntev
6     rub txoj kev chim kom los nkag siab
7     rub lub luag hauj lwm kom los yooj yim
8     rub lub txim kom txhob muaj
9     paub tiam nom tswv kwv tij neej tsa
10   paub siab paub qis
11   paub tawm tswv yim
12   paub qhuab qhia tib neeg mus rau txoj kev zoo

12.     Yuav ua li cas thiaj ua tau ib tus tib neeg coj kom tus ?

        Xav ua neeg coj kom tus yuav tau nkag siab qee qhov xws li no
*      yuav tsum cheem kom tau yus lub siab uas qhov yus maj maj ntshai tsam luag xub hais ,xub tau , tsam luag tshaj es ce le tsis nco qab xav tom ntej tom qab
*     hnov luag hais xwb txhob rawm coj mus hais qhia rau lwm tus , ntsej  hnov muag tsis pom txhob rawm maj coj mus khav
*     hnov luag cav txhob rawm muab coj mus ntseeg
*      muab lus zoo  khaws cia nruab siab thawb lus phem pov tseg
*     muaj nyiaj ua zoo siv muaj tsheb ua zoo caij muaj noj sib hu muaj haus sib qhia  yog tus twg ua tau li no thiaj yog ib tus neeg coj tus .


14.  Yuav ua cas thiaj ua tau ib tus neeg hais lus lo twg lo ntawv?
           *     kev hais lus yog   ib qho tseem ceeb tshaj plaws ntawm peb tib neeg , yuav muaj, yuav pluag , yuav ciaj , yuav tuag  txhua yam nws nyob ntawm peb lo lus , nws nyob ntawm peb tus kheej Yog xav kom tus kheej hais lus tau lo twg lo ntawv yuav tau pib qee qhov li no .
*     yuav tsum xaiv lo lus uas tseem ceeb tshaj  coj los hais xwb
*     yuav tsum saib raws tus neeg uas yus nrog tham yog hais tias tus neeg ntawv yog ib tus neeg tseem ceeb yuav tsum mloog txog nws cov ntsiab lus seb hais txog dab tsi muaj tsawg lo lus tseem ceeb nws piav txog ab tsi muab cov lus zoo ntawv khaws cia yus nruab siab .   thaum yus nrog nws tham yus yuav tau ua zoo xav muab qe lo lus tseem ceeb coj los hais   yog yus ua tau li no yus kuj ce ua tau ib tus neeg hais lus lo twg lo ntawv .
*     kev tham lus txhob maj hais yuav tsum tau ua zoo xav me ntsis tso mam li hais  yog thaum twg yus hais tau tej lo yuam kev lawm yuav ua rau lwm tus tsis nkag siab thiab tsis ntseeg yus .

15. yuav ua li cas thiaj ua tau ib tus neeg txhob hais tshaj tshaj thiab dag dag ?

*    peb ua neeg nyob rau lub ntiaj teb no yeej tsis muaj ib tus neeg twg yuav zoo tag tag yuav phem tag tag los sis tsis txawj dag hu ua tus tib neeg lawm ces yeej txawj dag  kev dag muab faib ua ob yam dag xws li :1 dag kom lom zem ,2 dag noj dag haus , kev hais lus los yeej muaj ciam xws li : ( hais lus zoo tib neeg nyiam , hais lus pheem tib neeg ntxub ) qee qhov yuav tau paub xws li no :
*      yuav tsum xav lo lus uas tseem ceeb tib neeg xav hnov thiab luag ntseeg coj los hais , tsis txhob hais tej qhov uas yus ua tsis tau tiam sis ho hais tias ua tau , tsis paub tiam sis ho hais tias paub .
*     yam twg tsis muaj tseeb tsis txhob coj los hais rau suav daws mloog
*     kev hais lus tsis txhob muab ib leej tib neeg twg coj los qhuas tshaj tshaj los sis muab lwm tus coj los thuam sab sab rau suav daws hnov .
*     tsis txhob nyiam muab lwm tus teeb meem coj los pias es luag tsheej tsaug
*     tsis txhob muab tus kheej saib hlob .
*     kev tso dag tso luag chim hais dag ua si mam li hais , lub sij hawm thaum hais tiag yuav tsum tau hais tiag vim muaj dag thiaj muaj luag , muaj hais thiaj muaj tseeb
*     tsis txhob muab lo lus dag coj los hais kom ntau tshaj qhov muaj tseeb uas yus yuav ua mus tom ntej
*     txhob vam noj luag tug txhob tos noj luag li , xav muaj ces rau siab khwv xav tau rau siab kawm
*     yog yus dag lwm tus ces zoo ib yam yus dag yus tus kheej
*     txhob muab nyiaj txhiag los saib hlob txhob muab kev dag los ntxias tib neeg

16.                   txhob khav theeb xav tag mam hais

  peb ua neeg nyob yus noog tsis tau yus tus kheej   yus ras tsis tau lwm tus lub siab  yus pom tau qhov yus ua ,yus paub tau qhov yus txawj  yog tus twg tsis xav ua neeg khav theeb yuav tau paub qee qhov li no:
*     txhob muab xav hais tias yus yog ib tug neeg uas txawj ntse txaus
*     kev khav theeb tsis yog kev ua rau yus muaj ntsej muag
*     txhua tsav yam tsi yog yus ib leeg txawj xwb
*     yam twg yus ua tau yam ntawv luag yeej paub
*     kev khav theeb tsis yog ua rau yus muaj hwj chim
*     kev khav theeb yog kev ua rau yus poob ntsej muag
 *    yus  twb loj paub tab lawm ua dab tsi yuav tsum tau xav ua ntej tso thiaj li yuav tsis muaj teeb meem , tsis muaj neeg thuam thiab luag yus , yus qhov hauj lwm ntawv thiaj li yuav tiav   qhov yus mam xav mam ua cav tsis yog ib qho dab tsi uas yuav nyuab rau yus tus kheej npaum cas txhua tsav yam nws nyob ntawm yus  txhais tes , yus lo lus ,  yus  lub tswv yim .
*     txua zaus yuav hais lus rau lwm tus yuav tsum tau xav lo lus hais kom luag xav mloog  thiab txhob ntaus nqi lwm yam
*     yuav tsum ras tau lwm tus lub yeeb yam thiab cwj pwm tias tus tib neeg ntawv nyiam coj li cas
*     txhua zaus yuav tsum xav rawv tias yus hais lus rau leej twg

17.      Yuav ua li cas thiaj yuav rub tau lub siab kom ntev? 

Peb ua neej nyob rau lub ntiaj teb no yeej tsis muaj ib tus tib neeg twg lub siab yuav ntev npaum cas kuj  yuv luv npaum cas . hu ua tus tib neeg nyob rau lub ntiaj teb no lawm ces yeej yuav  muaj lub sij hawm thaum chim siab, sij hawm zoo siab ,qee zaus nplua taws , qee zaus tsis plua taws , qee zaus yus yeej hais tsis  tau yus tus kheej   thaum yus muaj ib qhov maj maj lawm ces yeej uv tsis tau , yeej xav kom tau, kom pom , kom ntsib raws li yus lub siab xav lub siab yeej nyob tsis tswm . tiam sis ua ntej yus yuav pib yam uas yus maj ntawv yuav tau xav qee qhov li no tso :
1             yuav tsum ras txog hais tias yog yus maj puas yuav muaj  teb meem dab tsi tshwm sim rau yus txoj hauv kev qhov yuav tau maj ntawv  .
2             tej xov xwm uas yus tau hnov yog xov xwm zoo los phem yog hais tias xov xwm zoo yuav tsum tau ua  zoo saib ua zoo mus thiaj yuav tsis muaj kev phom sij  rau yus     yog hais tias xyov xwm phem muaj mob , muaj tuag  los sis teb meem tej yam yuav nyuab  yuav tsum tau ua zoo ceev faj tus kheej kom zoo tsis txhob ua siab maj dhau vim tsam muaj tej yam tsis zoo tshwm sim rau yus thiab . ua neeg nyob thaum yus ua  siab kub kub los sis maj maj tuaj lawm feem ntau ua rau tus kheej ntsis nco qab xav tom ntej tom qab cele ua dab tsis los tsis yog , hais lus los tsis raug lwm tus lub siab  thaum hais lo twg los yuam kev yuav ua rau lwm tus saib yus tsis raug nqi . yus yuav tsum nco ntsoov hais tias thaum muaj qhov maj maj tuaj lawm yuav tau xav tom ntej tom qab me ntsis tso peb mam li pib thiaj yuav tsis muaj kev nyuab siab tom qab
3     kev rub lub siab ntev nws tsis txawv ib yam li peb rub peb lub siab rhaub tau ib cov dej kub xav haus tiam sis tseem kub yuav tau ua siab ntev uv kom dej txias tso . los sis cia dej  sov  tso mam li haus thiaj yuav tsis kub qhov ncauj kev rub lub siab ntev yeej yog ib qho ua rau yus yeej uv tsis tau tiam  sis yuav tau uv saib raws qhov tseeb thiaj yuav tsis ua rau yus poob ntsej muag , poob nyiaj , poob nom , poob meej mom , poob lub neej , thiab lwm lwm yam .
4                     Yuav tsum tau xav qee qhov li no :
   *   txhob ntshai tsam tsis tau  
   *   txhob hais ua ntej xav
   *   yuav tsum xav tag mam li hais
   *   txhob ntshai tsam luag yeej
   *   ceev faj ua ntej yuav pib
   *   txhob yuam tus kheej
5      xyaum rub tus kheej li no
   *   paub txuag yus txoj sia
   *   paub txuag yus lub ntsej muag
   *   paub ras txog lwm tus txoj kev xav
   *   paub txuag lwm tus lub ntsej muag
   *   paub txog lwm tus lub hwj chim
   *   paub siv sij hawm kom muaj nuj nqis
   *   yuav tsum paub qhov txhaum thiab tsis txhaum
   *   paub qhov uas yog thiab tsis yog












18.      rub txoj kev chim kom los nkag siab

        peb txhua leej yug los ua tib neeg nyob yeej muaj txoj kev chim thiab tu siab , kev zoo siab , kev  mob siab rau tus kheej thiab lwm tus .Vim hais tias thaum twg yus muaj txoj kev chim lawm yuav ua rau yus tsis muaj kev nkag siab , tsis mloog lwm tus hais , thiab yuav tu siab rau tus tib neeg uas ua rau yus chim . Thaum yus lub siab kub kub li ntawv lawm yuav ua rau yus cheem tsis tau tus kheej ua rau muaj kev sib ceg sib ntxub, ua plaub ua ntug. Yuav ua rau kev phooj ywg ntawm yus thiab lawv tu mus, kev neej kev tsav tu ncua . peb ua tib neeg nyob rau lub ntiaj teb no  tsis muaj ib tus twg es tsis txawj chim li , hu ua tus neeg lawm ces yeej txawj chim , txawj tu siab . tiam sis ua ntej yus yuav tu siab rau ib leej tib neeg twg yus yuav tau ua zoo xav kom zoo thiab thoob thoob tso khuav tu siab mam li tu siab  .Txawm li cas los thov kom yus tus kheej nco ntsoov hais tias  tseem luag ua rau yus muaj kev chim npaum cas los yuav tau uv me ntsis tso , siv rawm siv lo lus ncha thiab lub zog coj los ua qhov yeej los sis ua qhov loj ntawm tus kheej . Yog yus siv lus phem haj yam ua kom lwm tus nplua taws , muaj teeb meem loj tuaj .   txawm hais tias yus yuav chim npaum li cas los uv cia rau ntawv  ua zoo hais lus , muab txoj kev zoo coj los hais , muab qhov teeb meem coj los ua zoo piav kom lwm tus nkag siab . yuav tsum tau ua zoo xav tias tej teeb meem no xub tshwm sim los qhov twg los  leej twg yog tus xub pib , leej twg yog tus txhaum leej twg yog tus tsis txhaum .  
     Peb ua neeg nyob rau lub ntiaj teb no tej laus ib txwm piav txoj lus tias :
 ( ib riag ob tog tu ) .yog peb ua dab tsi tsis nco xav tom ntej tom qab , tsis ua zoo saib ua zoo hais , ua zoo xyaum, ua zoo pib  thaum yus  muaj ces muaj ntau dhau , thaum plam ua rau yus tus kheej tsis tshua hlo dab tsi , tseem yus cov lus kiag xwb los twb tsis muaj nqis neeg twb tsis xav mloog  lawm .  yog li ntawv thaum yus ua ib yam dab tsi yuam kev los sis muaj teeb meem tshwm sim rau yus lawm qhov zoo dua ntais yuav tau ntsuam xyuas kom paub tseeb tseeb tso tias puas muaj tiag yog muaj qhov yus ua txhaum , yus ua tsis yog lawm yus yuav tsum tsis txhob siab deb , tsis  txhob txaj muag yuav tsum paub thov txim ntawm tus yus ua txhaum . yus yuav tsum tau muab tus kheej xav mus rau qhov zoo , txhuag yus lub ntsej muag cia , tsuj fwm yus lub meej mom  tsis txhob muab txoj kev pheem los xav ntau tshaj txoj kev zoo ,txhob muab txoj kev tuag los txiav txim ntawm yus luj neej .vim hais tias kev txhaum muaj pib thiaj li muaj txhaum .
Tsis txawv ib yam li  cov dej muab hliv rau lub thoob yog muab hliv ntau dhau lawm yuav ua rau  cov dej hauv lub thoob puv thaum kawg cov dej kuj txeej rau hauv av txawm yuav txhab ntxiv los yeej tsuas puv li ntawv lawm xwb .
     Peb ua neej nyob  ces yeej tsis txawv cov dej muab hliv rau hauv lub thoob yog yus ncauj ntau ces yeej yuav tau plaub   txhua  yam teeb meem nyob hauv lub ntiaj teb no tsis yog yus ib leeg thiaj li muaj  teeb meem , thiaj li yog tus txhaum xwb . Peb suav daws yuav tsum tau nkag siab hais tias kev txhaum nyob tsis muaj  tsw , tsis muaj chaw txawb chaw rau . nws tsuas yog txoj kev phom sij  ntawm peb leej tib neeg txoj kev taug xwb . yog hais tias yus muaj txoj kev txhaum yus tsis txhob ntshai , tsis txhob tu siab rau lwm tus , tsis txhob tag kev cia siab rau tus kheej , tsis txhob txov lwm tus txoj sia thiab yus txoj sia pov tseg . tsoom hmov tshua suav daws txhua tsav yam nws tsis tau lig , txhua tsav yam tsis yog dab thawj txawm hais tias yus twb tau ua txhaum lawm los ua zoo hais muab lo lus zoo coj los hais thiaj li yuav nrog luag nyob tau ua kev os tsoom hmov tshua .

19.      kev muaj thiab pluag nws tsis tom thawj

     peb ua tib neeg nyob rau lub ntiaj teb no yuav muaj thiab yuav pluag tej ntawv nws tsis tom thawj  ntawm tus kheej muaj thiab  pluag nws tsis yog yuav zoo mus ib txhis .nws tsuas zoo thaum yus tseem muaj txoj sia nyob rau lub ntiaj teb no .xav muaj , xav tau xav pom , tseem tias yus ua lub neej poob qab lawm los , ib hnub tom ntej yus kuj yuav muaj li luag thiab .tej thaum tus muaj kuj dhau ua tus  neeg  pluag tau  .tseem hnub no yus yuav tu pluas hmov noj lawm los tej zaum tag kis kuj yuav muaj pluas tshais nrog luag noj ,tag kis tu pluas tshais lawm los ib chim tsaus ntuj kuj yuav muaj pluas hmo nrog luag noj yog tias lub siab tseem ruaj khov lub zog tseem nyob tswv yim tseem tshuav. Yog tias tsis ua zoo tuav ua zoo fwj nyiaj txiag uas muaj ntawv cia ces tseem hnub no muaj noj los tej zaum tag kis tshaib plab tu pluas tshais lawm los kuj tau . vim Nyiaj txiag yog yam nyob tsis tom thawj yog yam nyob tsis ruaj ntseg ntawm tib neeg , nyiaj txhiag zoo li tus teev sij tig mus tas li tsis muaj chim nres kev khwv ntawm tib neeg tsis txawv lub hnab to qab yus hli ntau npaum cas rau saum ncau nab los nws yeej maj mam txeej mus zuj zus hauv qab nhab yog tus twg lub qab hnab to loj ces nyiaj txhiaj kuj txeej ntau yog tus twg lub qab hnab to me ces kuj txeej tsawg .tus twg muaj ntau nplua nuj lawm los tsis txhob muab tus kheej saib loj tshaj nyiaj tseem muaj ntau los yus yeej tseem nyob hauv qab txoj cai tseem yog nyiaj tus hqev . tus txawj ntse leej tub txib.yog muab qhov tseeb coj los ntsuam xyuas kom zoo zoo pom tau tias kev muaj thiab pluag nws tsis tom thawj.


20.      vim li cas thiaj xav muaj nyiaj ?

      vim muaj nyiaj ua dab tsi los tau nws txhawb tau yus lub neeej
*      yog muaj nyiaj  nws daws tau kev nyuab siab ntawm tib neeg
*      yog muaj nyiaj nws kuj ua rau yus tsis txom nyem  tsis ntshaw noj ntsaw hnav  muaj kev kaj siab
*     Yog muaj nyiaj kuj tuaj yeem pab tau yus txoj sia thiab tus txom nyeem

21.                  yuav ua li cas thiaj li muaj nyiaj  ?

                kev khwv kom yus muaj nyiaj  nws tsis yooj yim  raws li yus lub siab xav , nyiaj txhiag nyob tsis muaj tsw tiam sis nyob muaj teb chaws muaj tus nom kav . xav muaj xav tau yuav tau rub yus lub siab qee qhov xws li no :
*     tus kheej yuav tau paub tawm tswv yim ua ntej  rau yus tus kheej thiab tsev neeg kom paub tias yus yuav pib dab tsi rau yav tom ntej
*     yus tus kheej thiab tsev neeg yuav tsum muaj kev sib hlub sib nkag siab thiab  paub txhuag nyiaj , tsis siv nyiaj ua dog dig
*     txhob ua neeg qia dub , txhob siab me yuav tsum paub cog phooj nrog cov neeg paub khwv noj khwv haus . tsis yog neeg phem tsis yog laib
*     xyaum ua ib tus neeg siab ntev uv tau lub sij hawm thaum nyuab , lub sij hawm thaum muaj teeb meem .  tsis txhob xyaum ua ib tus neeg pom nyiaj ces mug dub , pom kub ces muag daj  tsis nco qab xav tom ntej tom qab
*     yuav tsum ua yam yus muaj peeev xwm ua tau yam yus  ua tau nco tsoov hais tias yuav tsum muab tswv yim mus khwv kom ntau tshaj ob sab tes khwv
*     yus yuav tsum tau ntseeg yus tus kheej thiab ntseeg lwm tus qhia
*     yuav tsum ua yam yus muaj peev xwm ua tau
*     txhob tub nkeeg siv sij hawm kom muaj nuj  nqis , tsis txhob tos luag hais thiab qhia nkaus xwb txhua yam yuav tau nkag siab tus kheej ua ntej tso los sis paub tawm tswv yim qhov yus yuav pib ntawv kom tiav
*     paub faib sij hawm ntawm kev khwv kom raug raws li qhov yus xav tseg







22.   yog tsis muaj nyiaj tsis muaj tswv yim yuav khwv noj haus li cas ?
       Peb ua neej nyob kev xav yeej tsis sib thooj txawm kwv tij yug tib tug niam tib tug txiv  xwb los kev xav yeej tsis zoo ib yam vim tias nyias muaj nyias siab, nyias muaj nyias txoj kev xav , nyias muaj nyias txoj kev ntshaw  yog  thaum zoo li no lawm thiaj li tshwm sim  muaj tus  nquag ,muaj  tus tub nkeeg ,muaj tus siab luv,muaj tus siab ntev , qee tus muaj , qee tus txom nyeem , qee tus tau ua nom ua tswv , qee tus tau ua zeej tsoom , muaj tus paub ntawv muaj tus tsis paub ntawv .( yog li no tus tsis muaj nyiaj, tsis muaj tswv yim , tsis paub khwv noj khwv haus yuav tau paub qee qhov xws li no :

*     tsis xhob khuv xim dag zog yog hais tias yus nyob rau teb chaws txom nyeem yuav tsum xav hais tias nyob rau yus lub teb chaws yam qoob loo dab tsi muaj nqis yuav tsum tau nrog luag  cog yam ntawv kom tau muag . ua ntej tshaj plaws tsis txhob txaj muag , txhob ntshai tsam yus lub zog tag vim cov nyiaj nws nyob ntawm yus lub zog ,yus txhais tes ,yus lub tswv yim .
*     yog yus nyob rau teb chaws Vam meej yuav tsum txhob txaj muag nrhiav ib yam hauj lwm kom yus paub yus txawj thiaj li yuav yog txoj ncauj ke qhia yus mus kom muaj nyiaj < yug los ua neeg nyob yuav tsum tau muaj peev xwm >
*     ua siab ntev maj mam xyaum ua ib yam dab tsi kom yus tus kheej txawj thiab paub  tsis txhob tag kev cia siab rau tus kheej .xyaum ntsia kev khw ntawm tus tib neeg uas muaj nyiaj thiab txawj ntse tias nws khwv li cas , yuav tsum ntsia luag khwv yus mam li maj mam xyau khwv raws luag qab los sis pauv kev khwv ntawm yus tus kheej thiaj yuav ua tau rau yus muaj tau .

23. rub lub txim kom txhob muaj .

 #      vim li cas thij hais li no ?
  -     vim hais tias peb ua tib  neeg nyob ib leej yeej muaj ib lub txim ev rawv ntawm nyias nraub                            qaum uas yus tig ntsia tsis pom yog li ntawv thiaj hais tias kev ua neeg nyob peb yuav tau muaj kev sib zam txim pub rau lwm tus , lwm tus los yuav tau muaj kev zam txim pub rau yus thiab peb suav daws thiaj nyob tau ua kev. Yog li kuv thiaj xav kom peb paub zam lub txim rau lwm tus , paub rub lub txim kom txhob muaj    kuj tsis tau txhais hais tias yuav pab tau peb txhua yam  tiam sis nws yuav daws tau peb lub siab qee qhov thaum muaj kev nyuab siab los sis  ti tes ti taw .
#    Thaum tshwm sim teeb meem nrog lwm tus yuav tau daws qee qhov li no : 
-      yog hais tias luag yog tus txhaum yuav tsum cia hais raws txoj kev cai ntawm lub teb chaws yus nyob yuav tsum muab txoj kev ncaj ncees coj los txiav txim .
-     yuav tsum muaj pov thawj , muaj tus lees paub txog tej teeb meem tshwm sim nyob rau hnub no los sis hnub ntawv .
-     txhob muab kev ntxub coj los hais , yuav tsum muab cov ntsiab lus tseem ceeb coj los hais , tsis txhob muab lub dag lub zog los ua qhov txiav txim ntawm tus kheej .
-     yog hais tias yus yog tus txhaum ua ntej tshaj plaws yus yua tsum paub lees yus lub txim txhaum
Tsis txhob cav lwm tus  . yuav tsum muab txoj kev thov txim nrog lo lus zoo coj los hais thiab txiav txim
-      yuav tsum daws teeb meem thaum tseem me tsis tau loj , teb chaws tsis tau paub daws kom tag
Ua ntej yuav dhau mus rau qhov nyuab .
-      yuav tsum lees paub yus lub txim txhaum ntawv tias yog txim dab tsi vim li cas yus thiaj li txhaum leej twg yog tus tsim teeb meem ua ntej .


24.  kev tiam nom tswv los sis kwv
      tij neej tsa

         Kev tiam nom tswv los sis  kwv tij neej tsa ua ntej tshaj yuav tsum tau nkag siab qee qhov li no
-      yog hais tias hauv yus lub tsev muaj qhua tseem ceeb tuaj so ua ntej yus thiab tsev neeg suav daws yuav tsum tau hu hais nyob zoo rau cov qhua yam yus txaus siab hlo cia lawv los so hauv yus lub tsev . yuav tsum rub rooj nqa dej rau qhua haus , yog hais tias khob txhua yuav tsum ce dej rau cov khob kom txhua cov qhua , yog hais tias khob tsis txhua yuav tsun muab dej hliv rau lub taub dej thiab muab cov khob  nqa mus txawb rau ntawm lub rooj qhia cov qhua hais tias dej haus nyob no nawb yog qhis dej ces muab no haus os .
-     dhau li ntawv yus yuav tsum tau tu vaj tsev kom huv si tsis txhob cia tej khuab ncaws me nyuam yaus poob ntsuag qees ntawm tej , tsis txhob cia khaub hlab poj niam dai ntawm tej vim yuav ua rau luag tsis paub nyob los sis luag laj ntsia .
-     yuav tsum tu txaj chaw kom du dais muab pam muab tog hauv ncoo , muab vij tsam coj los dai thiab kho kom hu si  qhia lawv hais tias sab no ces pw ntawm no os .
-     yuav tsum nrhiav zaub nrhiav  mov rau qhua noj
-     kev tos qhua kuj tsis yog ib qhov yuav nyuab npaum li cas . yuav tsum tau nkag siab hais tias yog muaj qhua tuaj hauv yus tsev tsis yog luag lam tau lam los xwb , luag yuav tsum xav hais tias yus yog ib tug neeg tseem ceeb nyob rau hauv lub zos los sis yog ib yim neeg uas siab loj  nyiam kwv tij neej tsa  yog li ntawv luag thiaj li los so hauv yus lub tsev .
-      thaum muaj qhua nyob hauv yus lub tsev yus yuav tsum tau ua siab loj , yus tsev neeg yuav tsum ua zoo sib hais lus , tsis txhob yws txog kev noj haus hais tias siv tag npaum ub npaum no rau cov qhua tau hnov .
-     yuav tsum tau ua siab loj muaj li cas siv li cas ua zoo nrog qhua tham yam txaus siab hlo .
-     yog hais tias lawv yog nom tswv thaum lawv yuav rov qab yog yus nyiaj yuav tsum tau ua ibpluag mov noj ua kev zoo siab rau lawv .  
                                                      
25.    kev mus ua qhua

Tsoom hmov tshua suav daws kev mus ua qhua yog ib qhov uas peb yuav tau ce faj thiab coj      kom zoo , yog peb muab xav rau qhov txaj muag kuj ua rau yus tus kheej tsis paub nyob , yog muab xav rau yav tom ntej kuj yog qhov yuav pib mus thiab .       vim kev ua qhua yus  yuav tau tawm ntawm yus lub qhov rooj mus rau luag lub nroog , luag lub zos , luag lub tsev los sis luag lub teb chaws . yog li ntawv yus tus kheej yuav tau xyaum thiab tau paub qee qhov uas yua tau ce faj thiab xav ua ntej yuav mus xws li :   ua ntej yuav sawv kev mus ua qhua yus  yuav tsum tau paub qee qhov  hais tias yus yuav mus dab tsi ? puas muaj neeg tseem ceeb ? , puas yuav muaj neeg coob , puas muaj nom tswv tuaj coob ? puas muaj tus caw yus mus koom , tus caw yus ho yog leej twg nws puas tos txais yus .los sis yus mus ua lag luam puas yuav xoos muaj teeb meem ? thaj chaw ntawv puas nyob deb yuav siv sij hawm ntev npaum li cas thiaj mam li txog ? ,  yog mus yuav tau npaj dab tsi nqa mus ?
Kev ua qhua yuav tau saib raws lub sij hawm uas yus yuav mus ntawv :
Yog hais tias luag caw yus mus koom  ib lub koos haum nrog luag uas muaj qhua coob coob tuaj koom yus yuav tau hnav khuab ncaws kom zoo tu plaub hau kom du dais , rau khau kom tsim nyog . thaum mus txog lawm yuav tsum tau hais nyob zoo rau tsoom phooj yog suav daws yam txaus siab hlo , tsis txhob ua lub yeeb yam txaj  muag los sis ho tsis paub txaj muag
Qhov yuav tau ce faj tshaj plaws yog kev hais lus , tsis txhob haus dej haus cawv kom ntau dhau es ce le ua rau yus tsis hnov qab , puas cwj pwm , lam tau lam tham ua dog ua dig , ua rau luag saib tsis tseem ceeb tsis tas li ntawv pom tej me nyuam txhais hluas nkauj tsis txhob mus zaum tham yam li tsis paub txaj muag qhov no luag yuav txhais tau hais tias tsis yog yus tuaj koom os tsuas tuaj tham hluas nkauj ua si xwb .kev mus ua qhua koom noj koom haus yus yuav tau coj kom zoo vim muaj neeg coob muaj tej tus yus tsis tau paub dua tej tus nws kuj yog neeg loj , ua nom ua tswv yog li yus yuav tau ua ib tus neeg coj kom tus txhob muab tus kheej saib siab ntau dhau los sis saib yus qis dhau lawm thiab . 
Yog yus mus saib kwv tij neej tsa , nkauj muam nraug nus , tej txheeb ze cov uas tseem ceeb yus tus hkeej tsis txhob txhob nyiam tham hluas nkauj , nyiam ua sis es tsis nyob hauv tsev li yog yus coj li ntawv yuav ua rau cov neeg txheeb ze lawv yuav nkag siab yuanm kev  tias tsis yog yus mus siab lawv yus tsuas  mus tham hluas nkauj xwb . luag yuav xav hais tias tuaj saib peb tau npaum no hnub cav tsis pom nyob ib hnub hauv tsev luag yuav saib yus tsis muaj nuj nqis los sis tsis tseem ceeb .
     Yus tus kheej yuav tsum nco ntsoov hais tias : yog nkauj muam nraug hnus tsis tau sib ntsib ntev lawm yog  yus muaj nyiaj yuav tsum yuav ib tug tsiaj coj  los ua ib pluag mov rau kwv tij neej tsa tuaj noj ib pluag ua ke sib tham ib hnub yuav zoo dua muab tej nyiaj ntawv coj  mus pub hluas nkauj ua dog ua dig . kev mus saib kwv tij nej tsa yuav tsum mus saib tiag tiag , yuav tsum sib tham txog kev noj haus , kev dab qhuas , kev sib tsim kho lub neej kom muaj noj muaj haus rau lub neej yav pem suab sib pab tawm tswv yim qhuab qhia kom lub neej yav tom ntej suav daws tau zoo  li no kwv tij neej tsa thiaj li yuav saib yus muaj nuj nqis thiab li yuav muaj kev cia siab rau yav tom ntej 

26.    Kev mus ua lag luam

   Kev mus ua lag luam yog ib qhov uas tseem ceeb yus tus kheej yuav tau ceev faj yus yuav tsum tau nco ntsoov rau hauv siab tias yuav pib qhov twg ua ntej , yuav coj li cas thiaj yuav tau lag luam thiaj yuav tsis poob peev , thiaj li yuav tsis raug txhom raug nplua . kev ua qhua tsis yog ib yam yuav nyuab npaum li cas rau peb tiam sis kuj tsis yooj yim npaum  li qhov xav
Tej laus ib txwm piv txoj lus tias :  ( nyob luag ntuj yuav tsum  yoog luag txuj  )  yus yuav coj raws yus siab xwb tsis tau kev mus ua lag luam yus yuav tau nkag siab hais tias : yam lag luam yus ua ntawv puas txhaum kev cai , puas muaj nqis , nws tseem ceeb dab tsi ? yuav coj los muag rau qhov twg ? yuav siv sij hawm ntev npaum li cas thiaj mam li tau ?
  Thaum yus twb paub li no tag lawm yus yuav tsum tau nkag siab hais tias yuav ua li cas thiaj yuav tau yam khoom ntawv ? yuav ua cas luag thiaj li yuav muag rau yus . qhov zoo dua mas yus tsis txhob ua ib tug neeg txaj txaj muag , tsis txhob khuv xim nyiaj txiag , tsis txhob  khav theeb .   vim li cas thiaj hais li no ?                                                                                                                                                                                              
  Yog hais tias yus txaj muag yuav tsis tau chaw so , yuav tsis paub tus tib neeg uas muag yam khoom ntawv . yog yus ua ib tug neeg khuv xim nyiaj ntau dhau yuav ua rau cov neeg nyob rau hauv lub tsev yus so ntawv luag tsis xav lees paub yus tsis tas lintawv yuav ua rau yus tsis swm lawv ,kuj tsis txhais hais yuav muab nyiaj pub rau tib neeg tiam sis yus yuav tsum tau yuav zaub yuav mov coj los ua noj hauv luag lub tsev , tsim kev   ywg kev sib txheeb nrog lawv kom yus rhiab lawv sib swm .    yog luag ntseeg yus siab lwm zaus luag thiaj yuav hu thiab caw yus mus hauv luag tsev   yus thiaj yuav paub kev lag luam thiab swm tub lag luam coob .    Txhob ua neeg khav theeb  : vim yus mus ua qhua yus yuav tau tawm hauv yus lub zos  yus lub tsev , yus lub zos lawm  txhhua yam ntawm yus yuav tau pauv  tsis hais hnav hkuab ncaws , yus tus cwj pwm yus lub xeeb ceem  kev hais lus .kev tu tus kheej kev siv nyiaj siv txiaj  los yus yuav tau pauv hu si .vim thaum yus mus txog rau tom luag tsev , luag zos lawm yuav tsis zoo li yus nyob hauv yus lub tsev  xav hais li cas los hais , xav noj li cas los noj , xav hnav li cas los hnav , xav siv nyiaj li cas los siv . yus yuav tsum tau nkag siab hais tias yog yus hais lus yus cuab ua tus muaj nyiaj hais tias niam muaj npaum ub npaum no , vaj tsev zoo npaum ub npaum no tej mo  tsis yog qhov ua rau yus muaj ntsej muag nws tsuas yog tab tom ua kom neeg thuam yus .yog yam yus tab tom muab yus lub qe tev rau lwm tus luag xwb .

27.     muaj siab ces tau tiag qeeb sij hawm   ces plag
            
           Peb ua tib neeg nyob rau hauv  lub ntiaj teb no txhua tsav yam nws tsuas muaj ib vuag    
Dhau mus ntawm peb xwb lub sij hawm zoo tsuas muaj luv kawg li lub sij hawm tsis tos yus    yog li yus yuav tau pauv tus kheej kom ncav lub sij hawm  uas zoo ntawv yog yus tsis ncav lub sij hawm ntawv yus yuav laj tos txog rau lwm zaus .
Tej laus ib txwm piv txoj lus hais tias ( poob ntoo tsuas mob ib chim  plam kev kawm ces tag ib sim  ) kev ua neeg nyob rau hauv lub ntiaj teb no taws tsau tsis pom tom ntej hais tias yus lub neej yuav xaus li cas . yam dab tsis yus xav tau  tsis txhob cia nws dhau ntawm yus mus tiam sis yam ntawv yus kuj yuav tsis tau yooj yim yuav tau rau siab ntso khwv , rau siab ntso kawm , rau siab ntso pib  yus thiaj li yuav tau yam ntawv los ua yus tug , tsis txhob cia lub sij hawm dhau mus dawb dawb.

28.          kev hais lus .

kev hais lus yog ib qhov uas tseem ceeb tshaj plaws  kev hais lus yog kev hais rau lwm tus mloog .xws li : hais kom lwm tus ntseeg hais kom lwm tus nkag siab ntawm yus mus rau lawv kom muaj kev sib tau taub . suav txij puag thaum ( poj ua cia yawm ua tseg ) coj los hais los sib qhia sib txhawb kom muaj kev sib hlub kev tsim kho lub neej los txog rau niaj hnub no . kev hais lus yog xov xwm uas zoo rau tib neeg muaj kev xav muaj kev nthuav dav coob tshwm sim muaj tev naus laus yis uas vam meej  rau neeg tau hnov tau pom  mus ib qib zuj zus   yuav muaj yuav pluag los yeej los ntawm peb lo lus
 



 29 .  hais lus

             Kev  hais lus nws muaj 3 nqe xws li  :
1  hais lus kom lwm tus paub thiab nkag siab txog lub ntsiab lus qhov tseeb tiag  hais tias yus hais txog dab tsi  hais cov  lus kom  tus mloog muaj qhov  tau taub, kev hais lus li no yuav tsum siv lo lus yooj yim thiab meej meej ,

2        yuav tsum siv hais lo lus kom muaj chaw pib chaw xaus , yog yuav  siv lo lus  sib lo lus nyav yuav  tsum siv  raws lub sij hawm hais lus hais tias lo lus ntawv tsim nyog siv lub suab zoo li cas . ua li cas neeg thiaj li yuav tau taub thiab paub txog .
feem ntau yuav yog cov ua xib fwb  , tub khau xab nas , tub xov xwm thiab lwm lwm   yam , uas yuav tau siv hais .
3                         yuav tsum tsim tej qhov kev  kom lom zem ua rau tus mloog muaj kev kaj siab nrog rau
txoj kev mloog qhov nov kuj yuav tsis siv ua ib qhov yeeb yam dab tsis kuj tau . yog hais tias tus twg xeeb txawm fab no kuj haj yam yog qhov zoo uas yuav rub tau cov mloog lub siab los mloog vim hais tias yog tsis li no yuav ua rau cov mloog suav daws laj zaum thiab tsis muaj kev kaj siab .


30. Kev cai ntawm tus hais lus 

 Tus hais lus zoo yog pib los ntawm  tug neeg uas paub ua zoo mloog muab cov lus zoo uas
Kawm  tau los ntawv  coj los xyaum , coj los pauv tus kheej kom dhau mus ua tau ib tus neeg txawj xav paub kev cai paub tham , paub hais kev hais lus tsis txhob siv lo lus ua rau lwm tus yuav tsis tau , ua rau lwm tus laj mloog ua rau lwm tus dhuav, ua rau lwm tus qog , tsis txhob hais los lus mos dhau tsam ho ua rau tus mloog ib ce xob los sis txaj muag , kuj tsis txhob hais los lus ncha dhau ua rau tus mloog yuav tsis tau thiab. Qhov twg tsim nyog hais mam hais tsim nyog tham mam li tham , uv txhua zaus yuav hais ntawv uv lub ib qhov tsis tseem ceeb txhob tham uv lo lus dag tsis txhob muab los piav ,yog ua tau li no thiaj li yuav ua tau ib tus neeg paub cai.
kev hais lus tsis hais lub sij hawm twg , nyob rau qhov twg , tsis hais nrog leej twg tham tus hais lus yuav tsum paub kev cai  txhuav  zaus tas li thiaj yuav ua rau yus cov lus muaj nqis. Tseem ib tus tib neeg twg nws yuav txawj hais npaum li cas los yog nws tsis paub kev cai  yeej ua rau cov mloog meem txom thiab tsis muab nws saib siab . yog yus tsis paub kev cai ua rau yus poob tsim . kev cai ntawm kev hais lus muaj li no :
1                       xav ua ntej hais xws li: yog hais lawm yuav tau txais txiaj ntsig li cas .
2                       tsis tsim nyog hais cem , hais nkawg xaiv rau lwm tus los sis muab lub txim pov rau lwm tus tseem tias chim xav ceem xwb los yuav tsum tau uv rau hauv siab tso .
3  yuav tsum muab lub ntsiab qhov zoo coj los hais tsis txhob siv lo lus nchav .
4  tsis hais thuam lwm tus .
5  yuav tsum ua ntsej muag luag ntxhi siv lo lus zoo coj los hais .
6  tsis muab tus kheej saib siab  hais lus ntsw lwm tus .
tsis txhob hais txiav txim tu nrho tus kheej tsis hais kev sib tham los sis pawg tib neeg coob coob yuav tsum muab sij hawm rau lwm tus hais thiab .
7  yuav tsum lees mloog kev xav ntawm lwm tus txhob xav hais tias yus tus kheej hais yog nkaus xwb.
   Yuav tsum paub yam xav tau ntawm cov mloog tsis hais kev tham los sis lwm yam .
8  Tsis txhob piav yus lub neej swj tsis yog luag noog txog .
9  Yog lwm tus tab tom hais lus tsis txhob hais lus txiav tshuam yog lawv tsawm hais tsis tau xaus .
10    Yog muab lwm tus cov lus coj los hais yuav tsum tau hais tus ntawv lub npe saib siab tus ntawv tso.
11    Yuav tsum hais raws sij hawm .
12    Tsis txhob hais dag yam tsis muaj tseeb tsis txhob muab coj los piav .





31              kev paub    

muab hais qhov tiag tus tib neeg uas tsis muaj kev kawm siab , kev paub tsis ntau tiam sis 
muaj peev xwm hais lus muaj lub muaj log hais tau lub ntsiab yog ua rau cov mloog nkag
 Siab thiab ntseeg lawv coj cov lus mus siv hais tom ntej tau txais txiaj ntsig .         yog li ntawv tseem hais tias yus twb muaj kev txawj ntse lawm los yuav tau nrhiav kev paub ntxiv thiab .kev paub muaj ntau yam kev paub xws li:
o   paub qav num hauj lwm
o   paub ntaub ntawv
o   paub hais lus
o   paub xav
o   paub coj qhuab qhia
o   paub txaj muag
o   paub tu siab
o   paub zoo siab
o   paub chim
o   paub nyiam zoo thiab lwm lwm yam.
    Txhua yam kev paub dhau los ntawv yeej tau kawm thiab xyaum nrog rau sij hawm tshwm sim los thiaj     ua rau muaj kev paub.

32.   kev xav

   tseem hais tias yus muaj kev paub ntau lawm los yeej tseem tsis tau txaus tseem  yus muaj kev paub txawj ntse puv paj hlwb lawm los yog tsis txawj xav tsis , tsis xam pom lwm tus los yeej tsis zoo  tus tib neeg uas txawj xav paub xav ntawv  nrhiav nyuab , vim tej zaum tus neeg uas tsis muaj kev  kawm siab tiam sis ho muaj kev txawj xav  rau qhov zoo hais dab tsi hais yog muaj lub ntsiab lus zoo . yog li ntawv yus yuav tau xyaum kom txawj xav nrog rau yus txoj kev txawj ntse . tseem li cas los yeej zoo ua ntej yuav tsum muaj kev txawj ntse tso yog muaj kev txawj ntse lawm muab kev txawj xav coj los ntxiv kom yus paub txog lub ntsiab tias yam twg tsim nyog hais , yam twg tsis tsim nyog hais . paub txog qhov tseem ceeb ntawm kev hais lus .   ua ntej yuav hais ib lo lus twg yuav tsum xav ua ntej tso , saib raws sij hawm thaj chaw thiab cov tib neeg uas yus yuav hais rau .yuav tsum hais cov lus kom raug cov  mloog siab , yog tus hais xav yog hais los yeej raug , yog tus hais xav yuam kev hais los yeej yuam kev . yog li no tsoom suav daws kev hais lus yuav tsum tau muaj txoj kev xav kom meej txhais tau hais tias : siv yus lub xeeb ceem cov lus kom kom haum tsoom mloog suav daws siv cov lus kom raug raws cov mloog txoj kev xav  tsis txhob pub lwm tus xav mus rau qhov tsis zoo , kuj tsis txhais hais tias tsis pub tus mloog xav li cia xav thiab tian sis kom lawv txhob xav ntaus nqi mus rau qhov  tsis zoo .
      
34. Tus tib neeg zoo 

   kev ua ib tug tib neeg zoo los sis yuav coj kom tau haum suav daws siab nws tsis yooj yim li siab xav kiag li , tiam sis nws kuj yuav tsis yog ib yam uas yuav nyuab npaum li cas, tus tib neeg zoo tsis txhais tias yuav kom zoo nkauj los sis zoo nrog es thiaj hais tau tias tus tib neeg zoo thiab tsis txhais tias tus muaj yog tus zoo , tus ua laj kam ua nom ua tswv  thiaj li yog tus zoo , kuv hais rau suav daws tau paub tias kev ua neeg zoo nws yog los ntawm peb paub coj noj coj ua paub xav tom ntej tom qab . paub siab paub qis hais lus raug kev cai tsis tub sab tub nyiag , tsis dag noj dag haus , tsis tham luag poj deev luag sev , tsis vam noj luag tug , coj zoo tau tus xeeb ceem tib neeg nyiam hais lus tib neeg ntseeg . li no xwb yeej hais tau tias yog ib tus neeg uas zoo lawm .
 
o   Kev ua neeg nyob rau lub ntiaj teb

   peb yug los tiam no peb suav daws muaj txoj hmoo uas tau yug ua neeg nyob  rau lub ntaij teb no, tib neeg  yog tus txawj ntse , yog tus uas muaj tswv yim , tib neeg yog tus kav lub ntiaj teb , yog tus tuav lub ntiaj teb .tiam sis muaj qe tus  xav tias yug los yuam kev nyob rau tiam no uas tsis muaj , tsis zoo li luag lwm tus ,
Tsoom suav daws kev ua neeg nyob rau lub ntiaj teb no peb txhuav leej txhua tus tsuas yog los qiv lub ntiaj teb no nyob ib ntus tsuj daim av no , vim peb ua neeg nyob muaj  yug los yeej Muaj mob , thaum kawg ces tuag mus rau daim av uas tsim peb los tsuas yog tus tuag ua ntej tus tuag ua qab xwb . yog li ntawv peb suav daws yug los muaj txoj sia ua neeg lawm yus yuav tsum tau xyaum tsim ua qhov zoo pub rau tus kheej , pub rau kwv tij neej tsa , pub rau yus daim av uas yus nyob .
   Tsoom suav daws kev ua zoo nyob rau lub ntiaj teb no nws nyuab kawg tiam sis  yog yam yuav tau ua , kev ua zoo yog lub zog uas yuav txhawb yus mus lawm yav tom ntej kom mus txog rau yus lub hom phiaj qhov yus kev cia siab .
35. Xaiv txoj hauv kev taug

Kev xaiv ib leej tib neeg twg los ua yus tus hlub nrog yus nyob kom mus tag tiam no nws tsis yooj yim , kev sib sau los ua lub neej yog ib qhov uas nyuab kawg ,ua ntej ob leeg yuav los sib nkag siab yuav los sib hlub los nyob ua ke . txhua yam yog yus tsis txaus siab tsis txhob yuam tus kheej , yog tsis txaus siab thiab tsis nyiam , kev tsis yuam tus kheej yuav zoo dua ib hnub yav tom ntej lwj yus siab mus tsis txawj tag , zoo dua qi muag ua neej tsaus ntuj nti mus tag tiam no . yus txoj sia tseem tshuav ntev mus lawm yav tom ntej tsis txhob muab tus kheej tsim txom , tsim kev nyuab siab .
Yog yuav hlub leej twg tiag yuav tsum tau xav kom zoo zoo ua ntej yuav hlub nrog  tsam muaj ib hnubua lub neej nyob nrog  kuav muag tsis paub txoj hauv kev yuav taug .
   Ua ntej yuav xaiv ib leej twg yuav tsum tau xav qee qhov li no :
-          vim li cas yus thiaj li xav paub nws ?
-          paub nws pheawj dab tsi ?
-          nws thiab yus hais lus puas sib tau taub ?
-          nws puas yog ib twg neeg qhia siab ?
-          nws tham yus pheawj dab tsi ?
-          siab puas loj siab puas me ?
-          yeeb yam xeeb ceem puas zoo  ?
-          yus puas tau nyiam txaus ?
txoj hauv kev uas yus yuav taug mus lawm yav tom ntej yog tias yus vam zoo lub neej yeej zoo
yog coj ncaj txhua leej yeej xav nrog , yog xav ua nom tsis txhob phob moj , txhob tsab loj tias xaus rau yus . nyiaj txiag pab tau txhua yam tiam sis puag tsis sov , nyiaj txiag so tau yus lub kua muag tiam sis nrog tsis tau yus nyob mus kom tuag . nyiaj txiag ua tau rau yus pluag tau , nyiaj txiag ua tau rau yus tuag tau . kev lom zem ua rau yus tsis hnov nkees, kev txhawb lub zog yog ua rau tsis muaj hnub hnov qab .
        
-          kev txom nyem los ntawm tsis muaj kev paub ( los sis tsis muaj kev txawj ntse )
-          tsis mua kev pab los ntawm tus muaj
-          tub nkeeg khwv noj khwv haus
-          muaj kev mob nkeeg
-          tsis paub tawm tswv yim  rau tsev neeg .
-          vam noj luag tug tsis xav khwv
-          nyiam tub sab
-          tsis xav pab lwm tus
-          dag noj dag haus
-          nyiam tham hluas nkauj
-          xav tau qhov loj , qhov ntau qhov me tsis xav yuav
-          nyiam yooj yim tsis xav rho lub zog mus khwv , ua dab tsi los tsis ua kom tiav .
-          yam yus tab tom xav thiab tab tom ntshai tej ntawv yog yus xav yus .
-          kev muaj peev xwm tsis yog qhov tsis ntshai nws yog tab tom yuav mus rau qhov ntshai
-          yog yus tshwm sim muaj txoj sia lawm ces yeej nqa txoj kev tuag los nrog
-          yog piav txog kev puaas tsuaj ces yus  tab tom yuav puas tsuaj , yog muaj kev txhawj xeeb txog txoj kev yuav yeej lawv  ces tsis muaj hnub tau txais txiaj ntsig .
#  tej laus piv txoj lus tias : ( tsev nqeeb tsis zoo sim taws _ tsev zeb tsev tsua tsis zoo sim taus )
-          yog tus kheej tsis muaj peev xwm txaus tsis txhob khav lees paub tias ua tau .
-          yog tsis tau kawm thiab kov dua tsis txhob mus lees tias txawj .
-          pom luag ua tsis txhob mus khav tias yooj yim yog tau sim thiaj li paub .
36. ncauj kev tseem tshuav  taug .

  muaj ntau leej tau tag kev cia siab tau tag kev vam ,tag kev sib hlub, tag kev muaj yeej ,yuav xav hais tias lub neej no ntshe tsis muaj ib zaug ntxiv lawm tiam sis qhov tseeb tiag yam yus tau ua yuam kev tau rau luag dag ,raug luag thuuam ,raug  luag saib tsis tau ,raug swb kev sib tw ,raug lwm tus tso tseg ,
tej ntawv yeej yog qhov ua rau yus mob siab thiab chim siab tshaj , tiam sis yog muab tej ntawv coj los xav tas li , yuav ua rau yus tsis muaj kev taug tsis muaj lub zog pib mus lawm yav tom ntej. tiam sis yog txhob xav txog tej ntawv xam tias yog kev qhia kom yus rau siab thiab kub siab tshaj ntawv ,rau siab ntso rau yus txoj hauv kev ua neej sib tw nrog txoj kev mob siab ib hnub yus thiaj yuav yog tus luag khuv xim, lwm tus yuav tsis yog tus yus khuv xim . nrhiav lwm txoj hauv kev uas zoo thiab tseeb meej dua qhov qub .ua dab tsis tsis txhob thim kev xav tsis txhob dhuav lub luag hauj lwm , tsis txhob chim rau tus kheej tsis txhob muab lub luag hauj lwm  pov rau lwm tus tib leeg ris , ua zoo pib ua zoo xav ua ntej yuav taug dua lwm txoj kev khwv tshiab .yuav pib dua lwm tus tib neeg tshiab .
 yuav tsum xav hais tias tus ntsaum nws me npaum li ntawv nws twb paub kev taug paub khwv tau yug nws lub plab , yus twb yog neeg paub hais lus ua cas ho yuav yug tus kheej tsis tau . vim rau qhov tib neeg txawj tib .txawj dhuav ,txawj nkes , tiam sis ntsaum tsis txawj tib tsis txawj dhuav ua dab tsi rau siab ntso tsuav yog tias tus kheej mus txog xwb .
Yog tias peb khwv li ntsaum peb coj li neeg peb yuav mus txog lub hom phiaj .
37. Uv tag uv thiab uv mus tag sim neej .

Kev ua neeg nyob rau hauv lub qab ntuj no ,yug los ua neeg muaj txoj sia lawm ces yuav tau ua siab ntev uv txhua tsav yam uas nyob rau ntawm tib neeg lub neej . tus tib neeg twg uv tau txhais tau tias tus ntawv tsis thov swb , tus uv tsis tau txhais tau tias tus ntawv thov swb , kev ua neeg nyob rau hauv lub qab ntuj no tsis muaj leej twg yuav uv tau txhua yam , txhua tsav, tsuas uv tau qhov uas muaj peev xwm uv tau xwb , kev uv muab faib ua 4 yam uv xws li .
1 uv khwv noj khwv haus
Kev uv khwv noj khwv haus tsis txhais tau tias uv tib yam ntawv nkaus xwb .  muaj ntau yam yuav tau ua siab ntev uv xws li .
- lub sij hawm thaum ua qoob ua loo sab sab los yuav tau uv ua kom tiav thiaj yuav muaj qoob loo xws li luag .
- kev ua lag luam thaum ua luam poob peev lawm los yuav tau uv ua siab ntev thiab tsis txhob sib ceg tias tim koj tim kuv xam tias zaum no tsis tau lawm los uv cia lwm zaus mam li ua kom tau ntau tshaj qub .
-  kev cog zaub ,cog kab tsib cog txiv hmab txiv ntoo txhiam laj txhiam xwm xav tau noj yuav tsum tau cog thaum cog tau lawm yuav tau uv dob nroj thaum dob nroj tag lawm yuav tau uv tos kom loj , thaum txi txiv lawm xav noj lub txiv uas siav yuav tau uv txhob noj thaum ntsuab thiaj yuav tau noj thaum siav . txhua yam dhau los ntawv yeej yog yuav tau uv tag nrho thiaj li yuav tau noj .
- uv tos me nyuam loj thaum muaj me nyuam rau hauv plab yuav tau uv kom yug thaum yug tau lawm yuav tau uv kom loj , thaum loj lawm yuav tau uv tos thaum twg nws txawj khwv yus thiaj li yuav tau zog noj tau los so tiam sis txog txij yus tos me tub me nyuam loj tiav txiv ces yus twb laus heev lawm ,li ntawv los yuav tau uv .
1               uv kev hais lus
 kev hais lus yog ib qhov tseem ceeb yuav tau uv ntau tshaj txhua tam xws li .
- lub sij hawm thaum yus thiab lwm tus tsis muaj kev sib nkag siab muaj lus sib ceg . yuav tau uv
Yuav tsum tsis txhob nrog luag lwm tus sib cav yuav tsum tshawb nrhiav qhov tseeb coj los hais . tseem lwm tus ceem los uv cia rau ntawv tso vim yog yus cav yuav muaj lus sib cav vim kev sib cav pab tsis tau dab tsi.
-          lub sij hawm thaum tus tseem piav yus yuav tau uv mloog kom nkag siab tsis txhob hais tshuam lwm tus sij hawm thaum luag tab tom piav .
-          hnov luag hais lwm tus uas tsis yog hais txog yus yus yuav tsum tau uv tsis txhob coj mus piav rau tus ub rau tus no mloog .
-          tseem yus twb paub lawm los yuav tsum tau uv cia swj tsis yog luag noog txog .
-          qhov zoo tshaj plaws khaws cia kev npog ntawm tus kheej kom zoo tsis txhob cia rau luag paub uv cia rau hauv yus siab txog hnub tuag . thiab lwm lwm yam .

2        uv kev pheem kev qias
kev phem kev qias yog ib qhov tib neeg tsis xav lees ua thiab tib neeg dhua , tiam sis tseem yuav pheem thaib qias los yuav tau uv ua vim nws yog yam yuav tau uv .
   -  uv yam tsw tsw lwj
-    uv yam tsw phem
-          uv yam qias neeg
-          uv tsw ntxhiab
-          uv  lwm lwm yam uas yuav tau uv .
3        uv mob uv nkeeg .
kev mob nkeeg leej twg los yeej tsis xav tau leej twglos yeej tsis xav pom , tsis xav hnov vim nws yog ib txoj kev tsis zoo rau tib neeg txoj sia , tiam sis muaj qeev yam yog tshwm sim raug leej twg lawm los yuv tau uv xws li .
-          yog  mob tsis xis  neej yuav tau uv noj tshuaj tseem yuav iab los yuav tau uv ,
-          lwm tus mob tsis xis neej yuav tau uv mus saib ua dej siab dej ntsws rau tus mob kom tus mob mob zoo tuaj .
-          riam raug tes ,raug taw yuav tau uv tos kom zoo thiaj li yuav siv tau mus kev los sis kov tau ub tau no .
-          thaum muaj ib tug twg puv 120 xyoo lawm yuav tau uv sib pab coj mmus zais .
-          yus cov kwv tij ib leej twg muaj kev tsis zoo nyob tsis xis neej yuav tau sib pab uv txhawb nyiaj coj mus kho kom zoo .


38. tsim kho tus kheej kom zoo

  kev ua neeg nyob rau lub qab ntuj no  taws tsau tsis pom lawm yav tom ntej tias lub neej yuav tig mus zoo li cas .yog muab xav rau qhov phem ces leej twg los yeej tu siab cia twj ywm cia , tias txawj yug los yeej yuav txawj tuag  yeej dhia tsis dim txoj kev tuag, ua neej nyob tsuas paub thaum nyob qhov muag pom tsis paub ib pliag ,tsis paub tag kis los sis hnub twg uas yog yus thib ,tsis paub tias puas yuav muaj dua lwm tiam dua rau yus lawm .yog li ntawv  thiaj li xav hais qhia rau tsoom suav daws tias .
  lub sij hawm thaum yus tseem muaj txoj sia nyob tseem tshuav lub zog mus qhov twg los tau ,yus tseem tshuav lub sij hawm los tsim kho tus kheej kom ua tau ib tug neeg zoo rau niam thiab txiv tseem kwv tij , tsoom nom tswv txhua tus kom luag muaj txoj kev hmov tshua yus cia rau lub ntiaj teb no . kev ua neeg nyob tsis muaj tus twg yuav coj qhia yus mus kom laus kom txog hnub tuag , txhua yam yus yuav tau xyaum thiab coj tus kheej kom mus rau txoj kev zoo xwb ces twb zoo kawg lawm os .   kev ua neeg nyob yog yus coj zoo ces yeej tau zoo , coj phem ces yeej tau kev phem los tom qab ,tub nkeg ces tsuas ua luag qhev mus tag lub neej.
Qhov zoo tshaj tus kheej yuav tsum yog tus kheej , tus kheej qhia tus kheej kom yog neeg zoo .tsis txhob nrhiav kev nyuab los rau tus kheej thiab lwm tus ,yog yus yeej muaj lub siab xav tias tsis thov swb ntawm txoj kev khwv ib hnub tsis ntev xwb yeej yuav tau raws siab txav tseg .tsis txhob xav tej yam tsis tseem ceeb thiaj yuav tsis ua rau yus mob hlwb dia taub hauv thiaj yuav tsis muaj txoj kev txom nyem rau tus kheej . kev tsim kho tus kheej txhais tau hais tias: tsim kho yam uas yus twb ua tau zoo lawm kom zoo tshaj qub , tuav tseev teeb meem uas tsis tau muaj tshwm sim kom tsis txhob tshwm sim , tsim kho yam uas yus tau ua lawm tiam sis tsis tau txais txiaj ntsig ntawv kom zoo thiab kom tsis txhob muaj teeb meem ntxiv lawm .   tus tib neeg uas txawj ntse yuav pom txoj hauv kev taug txhua lub sij hawm thaum muaj teeb meem  nyob rau lub sij hawm ntawv .
Yam lus uas txhua leej tib neeg tsis nyiam xws li :
-                hais lus txiav lwm tus lub sij hawm thaum lwm tus tab tom hais tsis tau xaus .
-                hais lus tsis paub kev cai
-                hais lus ntau dhau ua rau tus mloog rov dhuav cov lus nws hais ntawv .
-                nyiam cav thiab txov nyom lwm tus
-                nyiam noog tsij tsij
-                qhuas lwm tus los sis tus kheej dhau qhov uas muaj tseeb
-                nyiam muab lwm tus qhov tsis zoo coj los piav tas li
-                hais lus tsis saib siab lwm tus
-                nyiam siv lo lus nchav nrov loj
-                nyiam qhuav tias  tus kheej ua raug lwm tus tsis raug tas li
-                nyiam saib tus kheej siab hais lus ntsw lwm tus
-                hais lus dag tas li
-                nyiam qhia txog lwm tus tas li uas lwm tus tsis tau tso cai kom yuav hais qhia
  
tus tib neeg tug tsawg lus hais txhais tau tias tus neeg ntawv tsawg kev xav .
muab hais los txhua tus tib neeg  uas yug los rau hauv lub qab ntuj no tus cwj pwm nyiam coj li no :
- tsis nyiam kom lwm tus nyhos los sis hais tsis zoo rau tus kheej
- xav muaj koob nro npe
- yuav ua yam dab tsis los yuav tsum yog muaj kev xav tau yam ntawv .
- txaus siab rau tus kheej ntau tshaj lwm tus
- nyiam tus neeg ntsej muag luag ntxhi ntau dua cov neeg dub muag
- txaus siab rau yus lub koob npe
- xav kom lwm tus mloog tas li lub sij hawm tahum yus tab tom hais los sis piav ntawv
- tsis xav kom muaj lwm tus nrog yus sib cav .
Xav kom lwm tus hawm thiab saib raug nqi
Nyiam li yus hais .
-                nyia, kom lwm tus lees paub lub sij hawm thaum lwm tus ua txhaum .
-                xav kom sib swm ua ntej
-                nyiam xav tseg tias yam twg yog qhov zoo yog kev zoo ntawm yus
-                xav kom tau kev qhuas muaj ntsej muag .

    txhua yam hais tas los no leej twg los yeej muaj xav nyob hauv siab  tas li, tsis hais poj niam los txiv neej , tus ruam los sis tus ntse , tus muaj los tus pluag nov yog qhov peb txhua leej xav tau .
  tsoom suav daws kev ua neeg zoo .ce xav  kom ua zoo tib zaug kom zoo kiag  tej zaum yuav yog ib qhov nyuab rau suav daws, tiam sis yog muab muab ua zoo xav no kuj yog ib qhov tsis nyuab npaum cas thiab , yob tias yus uv tau 3 yam no yus yeej yuav coj zoo tau xws li :
-  thaum muaj  lwm tus cem yus tsim nyog tus ntawv twb txhaum lawm tiam sis tseem cav yus ,los yus ua txhaum lwm tus cem yus . yus yuav tau uv tsis ca ua zoo hais txhob nrog sib cav vim kev cav pab tsis tau dab tsi .
-  thaum lwm tus ua tej yam khib yus siab saib tus taus yus los yus yuav tau uv cia tsis hais tawm ua zoo hais mus rau qhov zoo
-  ua yam dab tsis yuav tsum uv ua kom tiav tau txais txiaj ntsig ua tau li no xwb yeej yog ib tus tib neeg zoo teb chaws saib raug nqi lawm os tsoom suav daws .

 39.    Muaj thiab pluag tsis yog ib qhov tseem ceeb npaum cas rau tus txawj xav , txawj ntse 
  
   - Muaj coob leej coob tus tau tu siab  thiab chim siab rau tus kheej tias tus kheej ua neeg txom nyem ,yug los rau tsev neeg txom nyem tsis muaj li luag tsis tau zoo noj tau zoo hnav li luag lwm tus, tsis muaj tsev zoo nyob tsis muaj tsheb nrog luag caij ,tsis muaj nyiaj nrog luag siv , tsuas tias niaj hnub mus ua teb tiv tshav tiv nag muab nraub qaum mus tiv tshav muab xub ntiag mus tiv av khwv npaum cas los tsis cuag luag tsis muaj li luag .
     yog muab xav rau fab nyiaj txiag uas yus ntshawv thiab xav tau yog li neej hais thiab neej xav , tiam sis yog muab hais rau fab ua neeg muaj txoj sia muaj kev sov siab sov plawv nyob tau kaj siab kuj yog ib qhov uas tsis nco qab tu siab rau tus kheej npaum cas thiab .
vim kev ua neeg nyob rau lub ntiaj teb no yim muaj npaum cas yim muaj kev txom nyem  ntxhov siab npaum li ntawv  , tus tib neeg muaj tsawg kuj muaj txoj kev txom nyem tsawg . tus tsis muaj li kuj tsis muaj kev txom nyem dab tsi 
  vim rau qhov tus muaj nws muaj yam ub yam no muaj kev txob  txhawj xeeb txog yam khoom uas  tau muaj ntawv tsam luag muab, tsam luag nyiag tsam puas .ntshai tsam tus kheej o tag sim neej tsis tau siv . muaj kev txhawj txog xav kom tus kheej tshaj lwm tus , tsuas xav txog txoj kev khwv nyiaj tsis muaj sij hawm nyob nrog poj niam me nyuam , tsis muaj sij hawm tau pom niam txiv zej tsoom khwv noj khwv haus ,
  tus tib neeg uas tsis muaj nyiaj ntau los sis peb hmoob hais tias txom nyem , tsis tsim nyog peb yuav tus siab rau peb tus kheej tsis tsim nyog peb yuav tus siab rau niam thiab txiv ,los sis lub teb chaws uas yus nyob kiag li . yog muab ua zoo xav rau qhov zoo tus txom nyem muaj kev kaj siab dua tus neeg muaj , vim tus txom nyem tau khwv tsawg tshaj tus neeg muaj ,muaj sij hawm ntau tshaj tus neeg muaj . tsuas txom

 nyem nyiaj txiag tiam sis siab ntsws tsis txom nyem npaum tus muaj , yog li tus muaj thiab tus pluag yeej muaj kev txom nyem ib yam nkaus .
  tsoom suav daws luag tsis qhuav tus muaj ,tsis thuam tus pluag , luag tsuas qhua tus neeg ncaj ncees siab zoo , coj ncaj tsis muab lub luag hauj lwm ntawm tus kheej saib hlob , muab lub luag hauj lwm ntawm pej xeem suav daws ua qhov saib lhob ua qhov tseem ceeb ua ntej .

  -  Tus muaj yuav zoo siab hais tias tus kheej mas muaj nyiaj nplua nuj ua dab tsis los tau  vaj tsev los tau zoo nyob, tsheb los muaj caij , nyiaj los muaj siv , tsis tau tiv tshav tiv nag tsis tau khwv li luag lwm tus tsis nco ntshaw leej twg lawm . yog muab xav rau txoj kev muaj ces yeej yog li hais , tiam sis muab hais los txog rau tib neej lub neej txoj sia thiab kev sib hlub .pom tau tias tus pluag ntshaw xav kom muaj , tus muaj hnov qab txog tus pluag .tus pluag ua zoo rau tus muaj vim cia siab tias ib hnub yuav muaj   tus muaj ntseeg tus kheej hais tias muaj lawm tsis muaj hnub yuav pluag , kev ua neeg nyob yeej  hais tsis tau chim yuav muaj tsis nco qab ntev ce muaj , tus ib txwm muaj thaum pluag tsis nco qab vaj tsev tsis muaj nyob los kuj muaj
Yog li ntawv tej laus thiaj piv txoj lus tias taws tsau tsis pom tom ntej , muaj lawm los txhob zoo siab txom nyem los txhob tu siab .vim kev ua neej nyob tsuas nrog lub ntiaj teb no nyob ib ntus xwb yeej tsis yog yuav muaj txoj siab nyob mus kom tag daim av no . tus muaj lawm ua kom txom nyem mas sai kawg tiam sis tus txom nyem pem kom muaj mas nyuab kawg .tus neeg muaj nyob tau los vim muaj tus txom nyem tus txom nyem nyob tau los vim muaj tus muaj thiab . tsis yog yuav xav tias yus muaj lawm ces tsis vam tus txom nyem  tsam yus o txom nyem ne ho yuav vam leej twg . tsob nplooj kam lam mas nyob ntawm kev yuav tau saib kom raug nqi  yuav tsum tau ceev tseeg cia , tsam muaj qe zaus raug tes taw tsis muaj tshuaj nyob ze kuj  yuav tau muab nplooj kam lam mas coj los qhwv ua ntej yuav txog kws tshuaj .
          

39. Kev ua neeg nyob yog kev peem
 yam tsis tu ncua

kev ua neeg nyob rau lub qab ntuj no muaj ntau tus xav peem rau txoj kev zoo kom muaj los muaj tsis tau . yim khwv npaum cas los yim sab paum li ntawv ,khwv npaum cas los tsis muaj . thaum zooli ntawv  peb tib neeg nyiam muab pov rau txoj hmoo.   txoj hmoo kuj muaj feem li xav thiab tiam sis rov muab xav zoo dua ib zaug pom tau tias lub neej no tsis txawv ib yam li yus luam dej kom dhau dej loj loj , nyob sab dej tiv muaj txhua tsav yam uas tseem ceeb .yog yus tsis sib zog luam dej kom dhau ces yuav luam mus tsis txog , yog luam mus txog nrab dej zog tag ces kawg nqos dej thaum kawg kuj yuav tag txoj sia mus nrog dej . yog tus twg luam dej tseem yuav sab npaum cas los uv luam kom dhau tsuav txog sab tiv . xav tias tsis tuag yeej txog xwb ,yog luam dhau txoj sia thiaj li yuav tsis tu .
    yuav kom lwm tus pab luam ua yus zeeg rau yus tsis tau , yog lwm tus luam tus luam ntawv thiaj txog xwb yus mus los yeej tsis txog .      kev peem lub neej tsis txawv ib yam li yus luam dej yuav tsum tau tsa qhov muag saib rau tom hauv ntej tias txoj ncauj ke yus yuav mus ntawv muaj dab tsi . lub teb lub chaw khwv noj khwv haus mus li cas  yuav tau txhawb tus kheej tiag tiag thiaj yuav dhia dim txoj kev txom nyem .yog yus yeej txoj kev txom nyeem lub neej muaj , txoj kev tau zoo tseem nyob tos yus , kev tiav muaj tiag tiam sis yuav tau rho lub dag zog los pauv.  tsuas muaj tus neeg siab ntev uv tau .muaj peev xwm ,muaj tswv yim thiaj li dhia dhau txoj kev txom nyem ntawm kev ua leej tib neeg nyob .






40. txhob ntshaw yam yus tsis tau muaj ,Txhob  qhuas rau yam yus muaj

      nyob rau lub neej no muaj tib neeg pua txhiab leej tau cia siab rau yam nws tau muaj ,tau qhuas yam nws muaj, tias muaj npaum ub npaum no .zoo npaum ub npaum no , txawj npaum ub npaum no ,txoj kev yus dhuas  tus kheej los sis cia siab rau yam yus muaj los sis yam luag hais qhia es ce ntseeg uas tsis noog paus noog ntsis li ce ntseeg , kev ua neeg nyob tsis muaj yam dab tsis yuav ruaj ntseg mus tag ib txhis .swj tus dej uas yus ib txwm haus twb txawj yau zuj zus twb txawj nqhuab , tsob vaj khoom uas nas noog ib txwm noj twb txawj tuag qhuav mus , cov huab cua uas ib txwm txias zias nyob tau laj siab twb txawj dhau mus ua huab cua sov kub vaum , yus lub cev ib txwm puv ntug ntoob cev yiag txias ,pob ntseg hnov txhua ,qhov muag pom txhua qhov ,plaub hau dub nciab  hnub no twb dhau mus ua ib lub cev ntsws tag ,ntsej muag txoom tag , pob ntseg tsis hnov zoo, qhov muag tsis pom deb plaub hau dawb paug ,yav tag qab roob hauv roob mus ncig txhua  .qab zej hau zos mus thoob tiam sis thaum laus ncig hauv tsev twb tsis txog qab tsib taug , yus tus kheej kiag twb pauv mus yog li ntawv nyiaj txiag , tsheb vaj tsev ces tsis txhob hais txog tej ntawv haj yam pauv mus sai tshaj  . yam twg yus muaj lawm los khaws cia kom zoo saib kom zoo , muaj ntau kuj pab tus txom nyem, thiab coj mus hawm thov koob hmoov ntawm tej laus los sis tom tej tsev teev ntuj kom yus ho muaj txoj hmoo thiab kev kaj siab .vim tib neeg txhua leej khwv vim kom muaj kev kaj siab nkaus xwb. Yog yus muaj los qia dub ,siab me tsis muaj kev pab tsis muaj kev teev hawm kom muaj kev zoo kom tus kheej muaj kev kaj siab es tsis tsim nyog ua neeg. vim ua ib zaug neeg pab tsis tau lwm tus , tsis ua kom tus kheej muaj koob hmoo ntau kom lwm tiam rov lo sua neeg zoo muaj nyiaj txiag muaj koob nto npe li qub .
     tsoom suav daws yam twg yus ho tsis tau muaj los  tsis txhob tu siab thiab tsis txhob chim rau tus kheej thiab lwm tus . kev ua neeg nyob ces tsis txawv li daim nplooj ntoos uas nyob rau saum tsob ntoo tseem tias daim nplooj ntoos yuav txawm nyob tau rau tsob ntoo phem phem kab kab lab tsis yiag tsis zoo nkauj li lwm daim nplooj uas txawm nyob tau rau tsob ntoo tsis kab lab loj siab yiag txias, tiam sis yog txog lub caij nplooj ntoos zeeg ces tseem tsob ntoo yuav zoo npaum cas los cov nplooj yeej yuav tau laus qhuav tu qia poob los rau hauv av
ib yam nkaus li cov nplooj ntoo nyob  rau tsob ntoo kab kab lab tsis loj tsis siab .tsis tas li ntawv tsob ntoo yim siab yim raug cua raug nag cua tsob qis .
muaj ib txhia cov muaj nyiaj nyiam tham qhuas ntxhias hais tias
lub neej no tsis muaj hnub thov luag tsuas muaj luag tuaj thov nws nkaus xwb thiab tsuas muaj luag ntshaw nws nkaus xwb .tiam sis qhov ntawv yog ib qhov uas nus xav yuam kev loj heev lawm , vim rau qhov nws twb tsis nco xav txog hais tias yam ua rau nws muaj ntawv , cov txom nyeem ua tus txhawb nws kom nws muaj ,cov txom nyem thiaj saib nws raug nqi , qhov tseeb tiag ntawm nws tus kheej tsis muaj dab tsi txhua leej tib neeg yeej tsis muaj dab tsi uas yuav yog yus tug yog qhov tseeb li , txhob xav tias yus muaj txaus lawm ,yus tau zoo txaus lawm ces tsis quav ntsej cov tom qab txom nyem ,suav daws yuav tsum tau taub thiab kag siab hais tias muaj qe tsob ntoo loj siab zoo nkauj tiam sis tsob ntoo ntawv tsawm muaj cov hmab cab ua kaj niab muaj ib cov ntoo tsis zoo nkauj ua ua pos rig tsob ntoo ,yog tsob ntoo twg muaj li hais los no tseem ntuj yuav los nag huab cua yuav loj los nws yeej tseem tsis vau vim muaj cov hmab thiab cov ntoo me nyob ib puag ncig ntawv rub tseg cia .tsis tas li ntawv nej tus kheej kiag mus txiav tsob tawv muaj hmab muaj ntoo rig li ntawv thaum ua ntej yus yuav mus txiav tau tsob ntoo ntawv los yeej yuav tau txiav tej hmab ntoo me ib thaj tsam ntawv kom tag chaw dav thiab do mas thiaj mam li ntov los sis txiav tau tsob ntawv ,tej thaum txiav tu lawm tiam sis muaj hnab ntau dhau lawm ua rau rub tsis tau .
neeg los ib yam tsis txawv li tej xyoob ntoo .thaum muaj lawm los ua zoo coj ua zoo hais ,ua zoo sib txhawb sib qhia ,hlub tus luag hlub yus ,txaus siab txhawb rau yam yus muaj , nco ntsoov hais tias thaum koj tseem muaj txoj sia nyob noj tau hais tau tej zaum tsis vam lwm tus pab tiam sis yuav tsum tau nco txog thaum yus laus puv 120 xyoo tej tub ki yuav tau thov luag tuaj tshuab qeej ntaus nruas ,tuaj zov hmo ,tuaj kwv mus faus . tej no yuav tau xav txog vim tej nyiaj thaum yog tuag mus yuav nrog  mus tsis tau .txhua yam yus muaj ntawv tsuas yog yam yus xav tau xwb tsis yog qhov tseeb mus sib sim tsuas yog yam ua rau yus zoo siab mus sib ntus thaum yus muaj txoj sia nyob xwb . Cov neeg ruam muaj nyiaj mas quas tias tus kheej  muaj npaum ub npaum no .thuam tus txom nyem li ub li no hais tias tus kheej mas zoo npaum ub npaum no .
Pom tej tsev txom nyem twb tsis xav nkag mus hauv tsev .pw neeg txom nyem tej txaj chaw los hais Tias lub lub tsis paub pw.

Tiam sis cov neeg txawj ntse tsis ruam,cov txawj xav lawv muaj nyiaj lawv hais tias nyiaj txiag tsuas yog yam uas peb tig neeg muab ntseeg thiab saib muaj nqis, es peb tib neeg txhua leej thiaj li khwv los ua nyiaj qhev. Peb hmoob hais tias ua dag ua zog pob zog ,khwv ua liaj ua teb cog qoob cog loo es thiaj li muaj txhua yam no yog peb ua nyiaj qhe nkaus xwb .tib neeg sib ntaus sib tua los vim xav tau nyiaj ,tub sab tub nyiag los vim nyiaj , kwv tij neej tsav sib ntxub sib duav los vim sib qiv nyiaj .
  Yog muab xav tias nyob rau lub ntiaj teb no tsis muab nyiaj saib muaj nqis, neeg txhua leej tib neeg muaj nqis ib yam nkaus tseem ceeb ib yam nkaus.
  Piv txwv tau hais tias ib leej neeg twg qhov muag tsis pom kev tseem tib neeg yuav hais txog nyiaj npaum ub naum no los tus neeg ntawv tsis pom nws tsis ntshaw tiam sis yam nws ntshaw tshaj nplaws yog xav kom qhov muag pom kev.
 Yog li cov txawj ntse lawv muab nyiaj ua qhov tsim teb khov chaw muab ua qhov tseem ceeb ntawm lub teb chaws xwb tsis yog muab coj mus qhuas rau teb rau chaw .qhov lawv xav tau ntawm cov txawj ntse txawj xav luag tsuas xav tsim tej yam uas kom txhua leej tib neeg nyob qab ntuj no tau siv kom yooj yim rau tus kheej kom tsim nyoog rau tus kheej thiab suav daws ,thaum lawv tsis muaj txoj sia lawm los kom lawv lub npe thiab txoj kev zoo lawv tau tsim ntawv nyob nrog tsoom neeg thoob qab ntuj no mus tsis txawj muaj hnub hnov qab .

                                                                                                 
41. Xav zoo rau qhov yog

   Kev xav ntawm tib neeg tsis sib thooj tsis sib xws
Ib leeg xav mus ib yam ib leeg xav mu sib qhov ,yog li no lub ntiaj teb no thiaj li muaj cov , xav noj tsis xav khwv , muaj cov xav kom muaj khwv thiaj muaj noj , muaj cov xav nyob tsis xav ua tiam sis xav noj qab tshaj cov tau ua . muaj cov xav ua nom ua tswv , muaj cov xav muaj nyiaj nplua nuj , xav txawj ntse , xav muaj koob nrov npe . Kev xav leej tib neeg tsis sib thooj, tseem li cas los puam chawj tib neeg txoj kev xav lawm yeej tsis txwv tsis txiav
Tiam sis yog xav yog tus neeg zoo mas yuav tau xav rau txoj kev yog thiab txoj kev ncaj ncees,
Lub neej thiaj li yuav tsis khuv xim ib hnub lawm yav tom ntej. Kev xav rau qhov yog  yog kev ua txog txhua yam ntawm yus tus kheej kom tag tag
Xav txij li saum yus cov ntsis plaub hau los ti ntkaus rau ntsis ntiv tes ntiv taw . ua zoo zaum nqus pa tso pa kom sib sib haum kom tus kheej paub tias  nqus pa nkag nqus pa tawm ,  xav ib qhov zuj zus ntawm yus lub cev txhua yam ntawm yus tus kheej tias txhua yam ntawm yus tus kheej ntawv muaj nqis npaum li cas rau yus thiab ho tsis zoo li cas rau yus , Xav txog txhua yam tsav uas yus tau ua zoo thiab yam uas yus tau ua phem , xav txog tej txiaj ntsig uas yus tau ua pub lwm  tus lwm tus tau ua pub rau yus ,xws li yus niam thiab yus txiv , kwv tij neej tsa uas yus tau paub .
    Xav txog yav tag dhau los ho mus xav rau yav tom ntej yus yuav pib ua mus xav yuav tau pib tho txoj hauv kev mus ,ua ntej tshaj plaws yuav tau xav txog kev zoo thiab kev yuav  phom sij ua ntej tso uas yuav tau pib nis tes ua mus .
42. Ua neej txog ntu txom nyem
     Kev ua neej nyob rau lub qab ntuj no yeej muaj ntu pluag,  ntu muaj ,  ntu nyuab siab , ntu kaj siab nyob nrog nraim yus sib txuam pis daws ua ke . ntu txom nyem muab faib ua ob ntu xws li : ntu txom nyem nyiaj txiag , ntu txom nyem
Siab ntsws . tej zaum nyob rau lub sij hawm no kuj muaj ntau tus kuj tau ntsib kev txom nyem los sis kev nyuab siab ntsws ua neej nyob tsaus ntuj nti .


43.      Ntu txom nyem nyiaj txiag

Lub sij hawm no los sis ntu no tej zaum nyob rau qe tus lub neej kuj muaj kev txom nyem nyiaj siv ,txom nyem kev noj haus .tsis muaj li luag lwm tus .kev khwv tsis nce tes .yog li no ntu no yus yuav tau ceev faj txog txoj hauv kev uas yuav taug mus rau yav tom ntej . qhov tseeb tshaj yog kev siv nyiaj ,kev ua luam , kev mus los hauv lub vaj lub tsev .
    Ntu no yus poob qab tiam sis tsis txhob poob siab
Yog yus poob qab nyiaj txiag xwb tseem muaj sij hawm thiab muaj hnub yus yuav tau zoo li luag yus tseem muaj lub hom phiaj thiab tsis tau tag kev cia siab rau tus kheej .rov ua zoo xav txog tus kheej lub neej kom tseeb meej dua ib zaug tias tim dab tsi yus thiaj li txom nyem. Dab tsi yog qhov pib ua rau yus txom nyem. Tig kho dua tsim dua hauv kev tshiab pauv dua lub siab tshiab. Nrhiav dua lwm txoj kev lag luam ces yus lub neej kuj yuav zoo tuaj lawm.
Tiam sis yog yus txom nyem ua neej poob qab ,ua luam poob peev , kev khwv tsis nce tes ua rau yus muaj kev poob siab tsis xav ua dab tsi tsis xav khwv
,tsis muaj siab mus khwv ua tus neeg tag zog .yog thaum zoo li no lawm yuav ua rau yus lub neej haj yam poob qab mus ntxiv ,txom nyem mus ntxiv lawm yav tom ntej .yuav ua rau yus tej phooj ywg uas nrog yus ua luam ua ke los sis ua hauj lwm ua kev tu zuj zus mus ,lawv yuav tsis tuaj yaum yus lawm los sis lawv yuav tsis coj yus mus nrog lawv ua ke lawm vim yus tsis muaj nyiaj ua peev .thiab tsis qab siab ua kom tsim nyog kev nqis peev .
   Tsoom suav daws kev taug hauv lub qab ntuj no tsis muaj hnub tws kev swj tsuas yog yus tsis muaj lub peev xwm taug nws mus kom kawg xwb yog yus taug mus kom kawg yus yeej pom tau tias hauv kev tseem muaj ntau sav . tsis txawv li yus txiav ntoo ua tsev yus twb pom tus ntoo ntawv yiag kawg yus saib ob peb lwm rau tom tej los tsis pom lwm tus yuav yiag npaum tus ntawv yus thiaj li txiav tom qab txiav tau . yus mus rau tom ntej qhov muaj ntoo ntau yus ho tseem pom lwm tus yiag tshaj tus yus txiav ntawv lawm thiab .kev ua neej nyob tsis txawv li no . yog li ntu no yus txom nyem los ua siab ntev yoog tsis txhob cia kev txom nyem ti av  ces yeej muaj hnub yus tsav tau kev txom nyem sawv muaj.   

44.      Ua neej txog ntu muaj

  Ntu no ua neej muaj khwv nyiaj khwv txiaj los nce tes .muaj noj muaj haus, noj qab pw sov tsis nco qab txob txhawj .ntu no yog ntu yus tsis muaj kev nyuab siab ntxhov plawv .tiam sis ntu no yog ntu yus yuav tau ceev faj kom zoo tshaj ntu yus txom nyem,vim ntus no yog ntu luag tej ob cag ob ncig tom tej tab tom tsav qhov muag saib yus ua neej thiab yus txoj kev hkwv . yog yus muaj yus tsis paub siv yus cov nyiaj kom tsim nyog rau lub neej kom raug raws yus lub neej ces .ib ntsais muag  kuj yuav rov qab txom nyem vim kev ua neej nyob kev muaj thiab kev pluag zoo li kob nag los ib vuag yog tham ntuj los nag loj kuj ua rau niam dej huam loj tuaj yog thaum niam dej huam loj tuaj kuj yuav muaj ntses loj ntses me nce mus nrhiav noj raws tej me nyuam kwj dheg .tiam sis yog thaum nag tu tau ntau hnub lawm dej los kuj yuav rov lau mus me li qub .me nyuam ntsev los luj yuav rov mus nyob rau qhov muaj dej loj caum tau nws txoj sia lawm thiab .  lub sij hawm yus muaj ces zoo nkaus dej tab tom huam ntag .yog thaum dej huam  lawm ces yus xav nyab qhov twg los nyab .yus xav ntws mus twg los ntws tau . saib nroj ntsuag tej nyom tsis muaj nqis .
Yuav tsum ua zoo xav hais tias tsam ib pliag ntuj tu nag dej lau ntuj qhua teb nkig ,thaum ntawv ces ho  yuav tos xyoob ntoo nroj tsuag ua tus yug dej cawm yus txij sia kom dim .
   Ua neej txog ntu muaj lawm yuav tsum tau xyaum ua siab loj , ua siab dawb txhob siab nqaim rau yus tej txheeb ze los sis muam , maum phauj dab laug kwv tij neej tsav suav daws los sis yus lub teb chaws yus tus nom tus tswv .
 Yus yuav tau ua zoo coj zoo xyaum qhov zoo tseem twb muaj lawm los tsis txhob ua tus khav theeb qhuas tus kheej tsav tus kheej twv ntxiab. ,yuav tsum tau hawm tej laus tej coj noj coj ua .yuav tau pab txhawb nqa cov txom nyem .qe lub sij hawm thaum lawv ti tes ti tawv . qhiav yus poj niam me nyuam kom paub ua zoo coj zoo rau kwv tij neej tsa ,los sis tus qhua sab nrauv .tseem yus twb zoo lawm los kom luag ho saib yus haj yam zoo dua qub
 Kev zoo tsis yog los ntawn nyiaj txiag ua ntej tiam sis yog los ntawm lub siab ntsws lub plab plaw ua qhov coj zoo ua ntej.  Plam ib pob nyiaj tseem muaj hnub khwv tau tiam sis yog plam ib tus neeg zoo nrhiav thoob qab ntuj tsis muaj hnub nrhiav tau .

45. Ntseeg tus kheej thiab ntseeg lwm tus 

   txhua leej yeej muaj kev ntseeg kev coj noj coj qhia los ntawm tej laus poj koob yawg koob . ib txheej dhau ib txheej ib tiam dhau ib tiam ua qe zus los txog rau niaj hnub no tej laus ib txwm piv txoj lus tias mloog niam mloog txiv hais thiaj li txim txiaj mloog tej loj qhia thiaj li tau zoo .
kev ntseeg tib neeg hais ynob rau peej no ntseeg tsis tau li peej thaum ub qhia lawm vim peej no muaj kev dag noj dag haus zais siab tshaj peej thaum ub lawm , tej thaum tus yus ntseeg tsiab tshaj ntawv haj tseem yog yus tus yeeb ncuab los kuj muaj tau ,kev ua neeg nyob rau tiam no zoo tshaj plaws ces , ua ntej yuav ntseeg yuav tsum tau ntsuam xyuas txog nws lub siab thiab nws txoj kev coj yav tag los puas yog ib tug neeg hais tiag ua tiag hais tau ua tau , nws muab dab tsi los ua pov thawj ntawm kev ntseeg siab ntawv . yog hais tias yog tus neeg uas yus ib txum tsis tau paub thiab tsis tau ntseeg siab los dua tseem nws yuav hais muaj lub muaj log los tsis txhob ntseeg ua ntej yuav tsum xav kom ntxawm ntxawm tso los sis muaj ntau tus ua pov thawj tau mam li khawv ntseeg cia rau ntawv .
    kev ua neeg nyob rau koom txoos tiam no txhua tus tib neeg muab yam khoom uas tib neg ntshaw ntawv saib loj tshaj txoj kev sib hmov tshua muab saib loj dua niam thiab txiv lawm tseem leej niam yug  kiag los los twb tseem dag tim ntsej tim muag ,kev ntseeg tus kheej thiab lwm tus ntawv muab ua zoo xav los kev ntseeg tus kheej uas yam yus paub thiab qhov muag pom tau yam no yus yuaav tau ntseeg tus kheej ntau tshaj lwm tus . txhob ntseeg nyiaj tsam yus mus poob qhov xob txhiaj ,tsis txhob ntseeg kub tsam yus mus poob rau qhov ntuj dub tsis muaj hnub tawm tau .yuav tsum ua kom tau li qhov yus ua tau thiab hais tau pom tau paub tau xwb thiaj tsis muaj tus yeej yus mog
tsis txawj tsis ntse tsis txhob nrog luag ua luam tsam yus plag nyiaj thiab tso tag poj niam me nyuam .
lhub tus kheej kom ntau ntau li qhov yus hlub tau ces lub neej yeej kaj siab thiab thiaj li yuav muaj ncauj kev cia siab mus lawm yav tom ntej .

46. Txhob ua neeg siab muag
  Kev ua neeg nyob rau koom txoos niaj hnub no suav hnub  suav txawv mus lawm zuj zus taws tsau tsis pom tom ntej kev ua neeg nyob ib leeg tsis paub ib leeg siab , koj tsis yuav kuv qhia kuv tsis yuav koj  hais nyias tsuas nros ua raws nyias lub siab nyiam nkaus xwb . lub neej niaj hnub no ib feem tsuas yog dag noj dag haus , tus paub dag tus tsis paub , tus txawj dag tus tsis txawj .tsis muaj tus twg yuav zoo tag tag yus tus kheej qe chim yus tseem rov dag yus tus kheej los kuj muaj . yog li no ua ntej yuav ntseeg ib tus tib neeg twg hais yuav tsum tau paub thiab nkag siab txog lawm tus lub siab thiab lwm tus lub hom phiaj yus thiaj li yuav ntseeg tau tseem yuav yog tus yus ib txwm ntseeg los nag hmo thiab hnub no nws tsis zoo  Ib yam twb txawv hnub txawv hmo txawv sij hawm, tib neeg lub siab thiab cov lus uas nws hais nag hmo thiab hnub no tej qhov twb tsis sib thooj .cov Tib neeg uas ua siab muag feem ntau nyiam poob rau txoj kev raug luag haub ntxias dag tsis hais txiv neej los poj niam .
ua ntej tshaj plaws ntawm yus tus kheej yus yuav tau ua siab loj ua siab ntev ua siab tawv qhawv tsis lam nyo taub hau rau leej twg yooj yim swj tsis yog luag yuav muab yus tua ,feem ntau peb tib neeg nyiam ntseeg thiab cia siab rau lo lus muag thiab lo lus mos uas hais tau ntshe yus yuav tau ib feem ntau nyob rau ntawm txoj kev muaj yeej yog li ntawv thiaj ua rau cov tsis paub poob mus rau kev phom sij
xws li:
v  yog siab muag ua dab tsis tsis tshua tiav
v  raug tib neeg dag ntxias tau yooj yim
v  luag saib tsis taus
v  tsis muaj peev xwm txaus uas yuav ua tau tus loj
v  tsuas muaj ua luag tus tub txib los sis ua luag qhev
v  tsis muaj cuab kav yuav txiav txim siab tau .
v  luag lwm tus tsis ntshai thiab lwm lwm yam .
v  luag saib tsis raug nqi . 
kev ua siab muag ces zoo nkaus yus tab tom qhia yus txoj sia rau luag lwm tus ntag ,yuav tsum muaj peev xwm kom txaus kaus tsis lam qhia siab rau luag sab nraus los sis hauv tsoom suav daws kom tag vim tus tib neeg vam sij hawm haub ntxias dag nyob txhua txhia qhov chaws ntsia ntsoov yus thaum twg yuam kev ces twb vam noj tam sim ntawv ntag . yog li ntawv yus yuav tsum tsis pub kom sij hawm dhau mus rau luag lit sis cia yus lub siab rau luag pom kom tseeb tsuas cia pom txoj kev zoo xwb tsis txhob cia pom lub hwj huaj .








47. Mloog qhov tiag khiav qhov cuav

    Txij li thaum pob ntseg tau hnov qhov muag tau pom qhov ntswg tau hnia txhiab thaum me los txog thaum loj qhov twg yog qhov tiag  ,qhov nov yeej paub zoo tiam sis qhov uas paub tsis zoo  thiab ntseeg tsis tau yog lo lus hais tawm ntawm lub qhov ncauj uas lwm tus hais rau yus mloog thiab yus hais rau lwm tus hnov .yog peb muab ua zoo xav ua zoo coj los ntsuam xyuas peb yuav pom tau tias tus neeg ntawv los lus muaj pis tsawg feem pua uas yuav ntseeg tau thiab pis tsawg feem uas ntseeg tsis tau qhov ntseeg tau txhais tau tias nws hais muaj tiag qhov ntseeg tsis tau txhais tau tias nws hais tsis muaj tseeb .Yog tus twg hais tsis muaj tseeb tseem koj nyob mloog los tsis muaj nqis dab tsis nws pab tsis tau koj yim mloog yim nkeess ,yim mloog yim nplua taws ntaus nqi tau nws lub siab tias : nws hais dag kom nws zoo tshaj cov cov thiaj ntseeg , nws hais vim qhuas txog tus kheej tias tus kheej paub ntau tshaj lwm tus ,tus neeg tham lus dag hais thauj suab xwb yeej nkag siab tau tias nws lub siab xav li cas . thaum paub li ntawv lawm tseem yus mloog los pab tsis tau yus dab tsi . tus tib neeg hais qhov tseeb tiag feem ntau tus tib neeg ntawv tsis tshua cuab loj hais lus tau muaj paus muaj ntsis .hais tsis tshaj lwm tus muab lwm tus ua qauv ,muab tus kheej thiab tseem mloog ua tus kawm nyiam muab kev taug hauv lub neej qhov tseeb coj los hais tsis yog hais txog nws tus kheej qhov zoo xwb .
   Kev ntaus nqi qhov tseeb thiab qhov cuav yuav tsum yog ib tus neeg siab coj tus paub ras txog kev phom sij lawm yav tom ntej ,paub txog tus neeg hais ntawv lub keeb kwm zoo yog tsis li ntawv feem pua yuav raug luag dag muaj ntau txoj hauv kev uas luag yuav ntxias tau yus lub siab kom ntseeg luag tau ib hnub . lo lus txhais hais tias :
§    “vim mus kev ncha noog thiaj li ya – vim ua pa tsw ntxhiab tsiaj thiaj sawv khiav ntawm chaw “ .
§    Me nyuam nyuj tsis nqov maum nyuj yeej tsis paub tias tus me nyuam nyob qhov twg – yog kauv tsis tawm yos nrhiav noj tsov yeej tsis tom .

 Tus neeg vam zoo yog tus zam txim pub tau rau lwm tus. tus neeg tsis vam zoo yog tus tos ntsoov lub sij hawm lwm tus yuam kev tsis nco ceev faj thiab qaug zog nws yuav nqis tes tsim sij hawm ntawv ntag .
§    Yog xav kom yeeb ncuab txav tsis ti tsis txhob qhib lus rau yeeb ncuab hnov swj dhau ntawm yus tus kheej mus lawm tsis muaj tus twg uas  yuav ntseeg tau .

48. Ua neeg nyob yog kev  peem rau txoj hauv kev yam tsis tu ncua
   
     Kev ua neeg nyob   rau lub neej no tsis txawv ib yam li yus luam dej kom dhau ib tug dej loj loj ,yog tias yus tsis sib zog luam kom dhau yog luam tsis dhau ces yus kawg nqos dej , thaum kawg txoj siab kuj Yuav tu mus nrog tus dej . Sij hawm luam dej yuav  siv yus lub zog Thiab yuav uv tseem yuav sab noaum twg los yuav tau uv luam kom dhau Yus txoj sia thiaj li yuav muaj ua neeg nyob ntxiv mus lawm yav tom ntej Vim lwm tus luam dej pub yus tsis tau .
    kev peem lub neej tsis txawv ib yam li yus luam dej yus yuav tau tsa qhov muag mus rau ya tom ntej yam tsis tu ncua ,yuav tau txhawb tus kheej tiag tiag thiaj li yuav dhia dim txoj kev txom nyem . Txoj kev zoo ,txoj kev muaj tseem nyob tos yus yog tias yus yeej txoj kev txom nyem Kev tiav muaj tiag tiam sis yuav tau rho lub dag zog los pauv .
  nyob rau lub ntiaj teb no tsuas muaj tus neeg uas ua siab ntev uv tau ,muaj peev xwm ua kom yeej kom tau tus no thiaj li tau txais txiaj ntsig Los ntawm txoj kev yeej ntawm lub neej .













49  y uav tau ua neeg muaj siab muaj ntsws ,muaj peev xwm rhais ruam mus yav tom ntej yam tsis tu ncua .
   

       Ua neeg nyob tsis txawv ib yam cov huab uas nyob rau saum ib nta ntuj cov huab ya nyob tsis muaj chaw txawb chaw tsaws ,tsis muaj chim nres ua neeg nyob los ib yam li cov huab khwv npaum cas los tsis txawj txaus, peem npaum cas los tsis txawj txog ,yog li ntawv yuav tau sib zog peem ,muaj peev xwm daws tej teeb meem kom dhau tsis txhob cia lub neej tig rov qab ,ua neeg nyob thiaj li yuav muaj nqis    ua neeg nyob yuav muaj nqis  los tsis muaj muaj nqis qhov no nyob ntawm txoj kev ua zoo kev taug ntawm lub neej mus rau yav tom ntej .
Nyob rau ntawm peb leej tib neeg lub neej ntawv muaj
muaj ntau yam tau raws siab xav,muaj ntau yam tau ua rau chim siab mob siab tsis muaj peev yuav txiav txim pub tau rau tus kheej ,yog li ntawv yuav ua dab tsi yuav tsum tau xav kom thoob kom txhij txhij thiaj li yuav tsis muaj kev ntsim siab thiab mob siab ,thiaj tau lub neej kaj siab .
   Lus qhiav ntawm ib tug neeg uas muaj meej mom tau hais tias : tsoom phooj ywg he ! Tsis txhob ua neeg vwm ntsuav li ko ,thov koj siv sij hawm kom muaj nuj nqis siv koj lub tswv yim kom txaus nkaus es koj rhais ruam rau txoj kev vam meej . 

22    neeg txom nyem muaj  vim muaj kev uv tiab quag neeg nplua  nuj ua tus loj vim muaj kev paub
     kev paub  ua rau tib neeg vam meej .
 ntaub ntawv yog txoj hauv kev paubyogtaunyeem ib
tsab ntawv twg zoo cuag nkaus tau ntsib yawm saub tus siab zoo tau qhia kev paub kev vam meej pub rau yus lub neej   ntaub ntawv zoo yam li cov zaub mov tswv yim   yog hais tias nyiam saib ntawv tas li txoj kev xav yuav nthuav dav tuaj   Tiam sis yog tsis xav nyeem ntaub ntawv txawm tias yuav muaj txhiab txhiab pua pua tsav yam zoo los txoj kev xav tsis muaj ces ntshe yuav tsis muaj hnub nrog luag txeeb tau . Tus tib neeg uas tsis muaj nyiaj tiam sis yog nyiam kev kawm nyiam saib ntaub ntawv kuj yuav muaj hnub hla dhia dhau txoj kev txom nyem lub neej thiaj li muaj nyiaj, muaj nuj nqis.tus neeg muaj uas nyiam nyem ntawv saib ntawv yuav tau zaum lub rooj ruaj khov thiab yog muaj tswv yim txawj ntse thiaj yog tus neeg ntiaj teb qhuas tias zoo .

50. Kawm tsis nco xav yuav puas kev zoo
Xav tsis nco kawm yuav phom sij

txoj kev kawm thiab txoj kev xav muaj nuj nqis
rau peb lub neej kawg nkaus muaj tej tug xav tias txoj kev kawm tseem ceeb tshaj txoj kev xav ,qee leej kuj ho xav tias kev xav tseem ceeb tshaj kev kawm  tiam sis qhov tseeb tiag tiag ob qhov no nkawv ua ke ib ntxaig ,sib nrawg
    vim li cas thiaj hais li no ? Kuj sim xav seb yog tias ib tus neeg twg nws tsuas tias rau siab ntso kawm ntawv tiam sis tsis rhov tswv yim xav tias yuav saib yuav kawm li cas thiaj tau ntawv ,yuav saib phau twg rau phau twg yog tsis muaj kev xav kuj tsis txawv ib yam li tus neeg tsis saib thiab xwb puas yog mas ? Dhau li ntawv tseem tias muaj kev paub nyob hauv hlwb los yog tsis coj los nthuav qhia siv tawm rau lub neej tiag,txoj kev paub ntawv dhau los ntawv kuj tsis muaj nuj nqis dab tsi .
      swj tsis tas li ntawv yog tias ib tus neeg twg tsuas tias rau siab xav tawm tswv yim tas li tiam sis tsis coj mus kawm tsim kho ua kom tau  nws txoj kev xav tswv yim ntawv kuj yog ib qhov tsis  muaj nqis tsis txawv yam li yus kawv yus qhov rooj rau hauv tsev ,







51. Lub neej yog qhov ua rau yus muaj txoj kev xav tiam sis lub neej uas zoo yog muaj lub tswv yim ua tus tsim kho kav

      peb ua neeg nyob xaiv yug tsis tau tiam sis xaiv pauv lub neej tau, tus tib neeg uas  ua neeg txom nyeem poob tsim yog tias nws paub siv coj lub neej kuj yuav muaj hnub ua rau lub neej  muaj qhov zoo Tuaj ,muaj kev kaj siab rau lub neej   tus tib neeg uas muaj meej mom siab muaj nyiaj txiag muaj koob nto npe yog tsis paub siv lub neej ,siv txhua yam uas muaj ntawv kom tsim nyog kuj yuav ua rau lub neej tsis muaj kev zoo thiab kaj siab tau .
Tus tib neeg uas muaj lub siab zoo paub hlub niam txiv zej tsoom xam pom txiaj ntsig ntawm suav daws ntau tshaj tus kheej  muaj lub siab dawb siab dav saib lub ntiaj teb rauu txoj kev zoo ,muaj txoj kev xav paub ua lub neej nyob ywj siab .tus tib neeg uas saib lub ntiaj teb no tsis zoo nyiam nyob rau tej qhov ti ti rau tus kheej siv lus nchav ntau tshaj lub neej .

52. xav txawj yuav tsum tau kawm

         yeej paub zoo tias kev cai ,kev coj noj coj haus , kev vam meej nyob  hauv lub ntiaj teb noTau zoo twb vim yog muaj txoj kev kawm ,kev pau txawj ntse qib siab los pab ,hom phiaj ntawm txoj kev kawm ntawm tus neeg kawm vim kawm kom txawj ntsev thiaj tsim nyog ntawm kev ua neeg nyob kawm kom paub vim yuav coj txoj kev txawj ntawv coj los tsim kho lub neej thiab lub teb chaws kom zoo thiab vam meej tuaj .
    lub neej tam sim no vam meej sai thiab nws zoo rau cov tib neeg tam sim no peb suav daws yuav tau sib faib ib leeg ib lub nra los sib pab tsim kho lub neej lub teb chaws kom vam meej zoo ,yuav tsum tsis txhob cia lub sij hawm lub caij nyoog dhau mus yam tsis muaj nqis ,yuav tsum rau siab khwv kom lub neej no tau kev kaj siab thiaj tsim nyoog yug los yog tias ib leej twg yuav pib yam dab tsis ces kav tsij xav kom thoob nqis tes ua tiag tiag tseem tias yuav tsis tau txawj npaum cas los yog pib xyaum lawm yeej yuav muaj hnub txawj thiab ua tau xwb ,  yog lawm ua dab tsis yuav tsum ua kom kawg paus kawg ntsis tsis txhob thim rov qab ua siab ntev uv muaj hnub lub hom phiaj qhov cia siab ntawv yeej yuav muaj tseeb yog tiag .

53. tus neeg uas tsis txawj kub siab rau lub neej yuav nplua nuj tsis tau .

Lub ntuj tshav los vim tsis muaj huab ntis, tus dej tu los vim ntuj tsis los nag, tsob qoob loo tsis zoo los vim tsis tu, plab quaj tshaib los vim tsis mus khwv. Lub ntiaj teb no tsis muaj ib yam twg yuav ua tsis tau t sis tus neeg muaj kev txawj muaj kev rau siab rau lub neej tus ntawv tsis txom nyem

54.        kev ua tiag thiab ua dag qhov qhov twg yog qhov zoo rau kev ua neej koom txoos.

tus tib neeg uas ua hauj lwm tiam sis tsis muaj lub  siab nyiam lub luag hauj lwm  tsuas xav tau nyiaj nkaus xwb tus neeg ntawv tsis tshua muaj nyiaj thiab tsis muaj kev kaj siab rau lub neej pis tsawg .  cov neeg peej thaum I mas muab txawj kev kawm ua qhov uas ua rau lub neej muaj kev zoo siab kaj siab tsis xav yuav txeeb leej twg tug leej twg li nws yog qhov uas cov neeg peej tam sim no tsis tshuav paub txog lawm . cov neeg peej tshiab tam sim no ua hauj lwm vim xav tau nyiaj   hais tau yooj yooj yim tias cov neeg tam sim no muab nyiaj ua qhov kev kaj siab ntawm lub neeej , yim tau nyiaj ntau npaum cas yim ua rau lub neej muaj kev zoo thiab kaj siab ntau npaum ntawv , yog li ntawv xav tau nyiaj ntau ntau yuav tsum sib koom siab khwv khwv tau nyiaj ntau npaum cas ces yus yim sab npaum li ntawv tus tib neeg uas khw sab tsis tau so txom nyem nws yog ib qhov uas pab tus siab kawg ,nws zoo ib yam li tus tib neeg uas tuag ciaj .yog yus ua hauj lwm tsis muaj kev zoo siab kaj siab zoo nkaus yus lub neej twb mus txog tom ib tog kev lawm .yog li ntawv ua hauj lwm yuav tau muaj lub siab xav ob sab tes ua kom luag hauj lwm mus tau zoo ua lub neej thiaj li muaj nqis muaj kev sov siab .






55. Lub sij hawm ua hauj lwm yuav tsum ua tiag uv
lub sij hawm thaum khiav yuav tsum khiav kom tag nrho zog

             kev ua hauj lwm thiab kev so nws nkawv mus ua ib ntxaig tahum ua hauj lwm nyav thiab sab heev lawm yeej xav so yog tsis li ntawv yus lub nrog cev yuav tsis khiav zoo , tiam sis yog tias tsuas mus ua si mus ua loj leeb tas li xwb yus lub neej kuj yuav tsis muaj nuj nqis dab tsis rau tus kheej . Yawg es dissan tub txawj ntse hauv lub ntiaj teb no tau hais tias : koj muab lub luag hauj lwm ua qhov chaw ua si xwb yog li ntawv koj thiaj li tsis paub txog lub luag hauj lwm
        yawg “sessapiaj” tub txawj ntse sau ntaub ntawv hauv ntiaj teb tau hais tseg tias : “kev ua si yog me nyuam yaus lub luag hauj lwm “ nej puas tau pom me nyuam yaus lawv dhuav lawv txoj kev ua si mas ? Tiam sis yus nav twb yog ib tus tib neeg loj lawm tsim nyog yuav tau sib tw nrog rau yus lub luag hauj lwm uas tab tom ua ntawv po ,tsis muaj hauj lwm ua nyob tib twg niag cuab nquas li no vim tsis muaj siab rau kev ua hauj lwm tsis muaj kev npau suav ntshaw txhais tau tias : ( saib lub luag hauj lwm yog ib qhov chaw ua si xwb )   lub luag hauj lwm pom tau ntawm ib leej tib neeg lub luag hauj lwm uas nws tab tom ua ntawv zoo nkaus ib phau ntawv ntau qhia qauv tseg ,muaj kev saib xyuas yog yuav muab piv rau hauj lwm ces yog yam koom uas nyob ze yus lub nrog cev ,yog pom ib leej twg ua tau lub luag hauj lwm tiav cuag nkaus pom tag tus neeg  ntawv tus kheej .
  Tseem tias yus yuav nyob rau qhov twg los yus yuav tsum tsis txhob dhuav yus lub luag hauj lwm ,tseem lwm tus dhuav tso tseg yus mus leev ua lawm los yus yuav tsum txhob dhuav yus yuav tsum tau uv ua siab ntev kom yeej lub luag hauj lwm ntawv kom tau , paub txoj hau kev ntawm lub luag hauj lwm kom yog ib txoj haij lwm uas yus ua yam muaj kev sov siab thiab kaj siab ,
tsim  yus tus kheej kom muaj kev sov siab nrog lub luag hauj lwm

56. meej mom ntawn tus tib neeg  nquag muaj kev uv

     Yog xav kom lub luag hauj lwm muaj kev   vam meej yus yuav tau nquag thiab uv tsis yog yuav nyob tas li xwb tau muaj ib tug zej tsoom hais tias : “meej mom ntawm ib tus neeg uas quag thiab uv ua hauj lwm  “Pom tau tseeb hais tias nyob hauv ntiaj teb no tsis muaj leej tug yuav tau ib yam los dawb uas tsis tau rho dag rho zog khwv li . Yog li ntawv yog yus ua siab tawv qhawv rau siab ntso rau lub luag hauj lwm qhov yus yuav ua ntawv pauv mus rau qhov zoo yus kuj yuav tuaj yeem tig tau yus lub neej kom txhob txom nyem .  tej laus ib txwm piv txoj lus tias ; uv qaub ces thiaj tau noj qab uv khwv thiaj li yuav tau zoo .
   kev khwv tsis txawv ib yam li koj mus sib ntaus nyob rau saum tsham phiaj yog koj qog luag xwb ces yeej rau luag ntau yus sab xwb tiam sis yog yus txwj txuag zog xav tawm tej yam tshiab tshiab los pab rau tus kheej cov dag zog yus kuj yuav ntau yeej yus lub neej kuj yuav zoo ib qib zuj zus tuaj .

57. tus neeg tub nkeeg ua rau lub luag hauj lwm nyuab tuaj Tus neeg nquag ua rau lub luag hauj lwm yooj yim lawm ho ntau

 tej tsiaj txhu twb paub muaj hauj lwm ua  kev ua hauj lwm yog kev ua rau yus muaj kev txawj ntse tuaj vim yuav tau rho paj hlwb xav rho tes sau thiaj li yav muaj txiaj ntsig tawm tuaj   tseem hais tias peb tib neeg yuav txawj ntse npaum li cas lawm los tib neeg tseem muaj  tus nquag  thiab tus tub nkeeg ,yog li ntawv thiaj li tshwm sim muaj cov uas txawj ntse tshaj lij thiab cov uas tsis txog twg nyob ua kev . cov neeg tub nkeeg yog cov neeg xyeej tib nyuab tsis muaj qhov yuav nrog tau luag uv ,tsis muaj tswv yim nrog leej twg pom zoo .
  tus tib neeg nquag yog tus neeg uas muaj lub zog zoo saib lub ntiaj teb no rau fab dawb huv tsis tib nyuav xav tias txhua yam swj tsis dhau txoj kev uv thiab quag .







58. Tus tib neeg ua muaj txoj kev xav nthuav dav yog tus tib neeg uas nquag tshawb nrhiav kev txawj ntse hauv ntaub ntawv .

   peb nyiam tau hnov tib neeg tias :” hnob nyog twb txog li no lawm tsis muaj dab tsi uas yuav tsis paub tseem yuav kawn ua tus dab tsi lawm “ los sis  Twb laus txog txij no tseem yuav xav tau dab tsi ntxiv lawm thiab ? Los sis “tus kheej tsuas muaj mob es auj kan la kais yuav pab tau dab ts ? “ lub suab hais tau li no tsuas yog hais tawm los ntawm cov tib neeg uas nyoo swb cia lub neej poob qis , lub sij hawm no tej zaum yus yuav tsis muaj kev paub dab tsi tiam sis yog yus rau siab khoob khuab saib ntawv kom ntau li ntawm 3 – 4 xyoo yus kuj yuav muaj kev paub ntau tuaj . Lub sij hawm no tej zaum yus lub neej lub meej mom yuav poob qis tiam sis yog tias yus rau siab khwv li ntawm 3 – 4 ntxiv tom ntej mus yus kuj yuav muaj nyiaj ntau tuaj tias yog yus tus , tseem tias yus lub cev ntaug lawm los yog  tias yus naj mam xyaum qoj tes taw suav hnub pauv rau lub lub nrog cev kuj yuav puv tuaj tej nqaij tawv kuj yuav nruj ua rau yus muaj lub zog tuaj ,
    nyob rau hauv lub ntiaj teb no tsis muaj ib yam dab tsis uas tau los yam tsis rho dag rho zog khwv ?
Xav kom lub luag hauj lwm tiav yuav tsum siv txoj kev xav ntawm tib neeg yuav tsum nquag ,siab ntev uv ,tej laus ib txwm piv txoj lus tias :tsis muaj dab tsi yuav ntsawv siab tshaj qhov xav “vim li cas yus  thiaj xav ua tsis tau ?”tsoom phooj ywg xav kom lwm tus txhob thuam yus ces kav tsij nqis tes tam sim no os ,thiaj li tsis lig thiab khuv xim os .

59. huab cua yeej khiav zoo tas li tus dej yeej ntws tas li tus tib neeg nquag yeej khwv tshaj dua lwm tus

   Tib neeg txhua leej yeej muaj txoj kev npau suav muaj txoj kev ntshaw yus yuav tau ceev faj rau yam yuav tau pib ua rau yav tom ntej thiab yuav tau xav txog yus tus khej rau yav tom ntej tas li dhau li ntawv yus thiaj li yuav xam pom rau lub neej yav tom ntej yam li muaj txoj kev rau yus taug ua dab tsis ua kom tiav yus lub neej thiaj li yuav muaj nuj nqis muaj kev kaj siab,thiaj tsim nyoog rau lub neej , yog lawm peb peb ua lub neej ntsib teeb meem ntsib kev phom sij ,ntsib kev nyuab siab tiam sis yog tias peb ua siab tawv qhawv ,muaj peev xwm peem lub neej rau yav tom ntej yam tsis thim tig rov muaj ib hnub yus yeej yuav yeej txoj kev nyuab ntawv yus thiaj li yuav mus kom txog rau theem siab kawg nkaus ntawm lub neej txoj sia .
    yog xav kom lub neej muaj qi tseem ceeb yus yuav tau ua siab ntev ,uv muaj txoj kev npau suav rau yav tom ntej , yog leej twg tsis muaj txoj kev npau suav ces ua dab tsis los yeej ua tsis muaj paus muaj ntsis ,ua dab tsis los tsis tiav ua lub neej los tsis muaj kev kaj siab ,tsis tau nyob ywj pheej .


60. Yuav ua neeg muaj nuj nqis los sis muaj nyiaj qhov ntawv nyob ntawm txoj kev nquag thiab kev rau siab .

   kev nquag yog ib lub teeb tsom qhib kev rau yus kom pom kev zoo  tus neeg tub nkeeg yog ib yam tsis zoo tsis muaj leej twg yuav qhuas peb ua neeg nyob yog xav kom ua lub neej muaj tsim yuav tsum tau nquag tus tib neeg nquag feem ntau ua dab tsis yeej ua muaj paus muaj ntsis muaj lub muaj log , cov neeg tub nkeeg feem ntau nyiam tib ub tib no ua dab tsi los ua tsis tiav nyiam cav ub cav no kom dim qhov tseeb yog li ntawv thiaj ua lub neej tsis tshua muaj thiaj li txom nyeem .  cov ua liaj ua teb,cov ua laj ua kam  lawv niaj hnub tiv tshav tiv tnag fws poob fws nrog lawv twb tsis nco so tsuas tias lawv xav kom lub luag hauj lwm tiav xwb lawv ua lub neej kuj muaj kev kaj siab tseem khwv xwb los lawv twb txaus siab rau yam lawv  khwv ntawv  
    hos tus tib neeg tub nkeeg ces tsuas tias nrhiav sij hawm dag haub ua dab tsi los tsis muaj kev pov fwm ,tsis muaj kev npau suav tsis nrog luag tej nquag tsuas nyob hnub dau hnub  cia sij hawm dhau mus yam tsis paub khwv xim . hom neeg no tseem koj hais qhia los nws yeej tsis tshua khaws tej lus cia hom neeg no ua dab tsi los yeej tsis tshua tiav . Tsoom kwv tij kev nquag kev rau siab yog kev thaj yeeb tiag ntawm lub neej , uas yuav qhuab qhia tej tub kiav mus rau kev vam meej .



61. Txoj kev nquag kev rau siab yog txiaj ntsig ua tiav tau txais kev zoo - kev tub nkeeg yog kev ua rau txhua yam puas tsuaj

   kev nquag kev rau siab yog tshwm sim los ntawm lub siab ntsws muaj lub siab ntshaw muaj txoj kev uv tsis hais tias yuav nyuab yuav sab npaum cas los kuj tuaj yeem uv kom dhau kom tiav ua lub neej qhov tseeb nyob rau tiam no tsis hais kawm ntawv los sis ua hauj lwm ua liaj ua teb txhuav yam yeej yuav tau rho dag rho zog khwv ,yog tias yus tsis peem tiag rau yav tom ntej , yus lub neej kuj yuav mus tsis cuag, peb ua neeg nyob txhua yam yeej yog los ntawm txoj kev ntshaw kev xav,kev txawj ntse nyob ntawm yus lub paj hlwb thiab tswv yim tseem tias paj hlwb zoo thiab tsis zoo qhov ntawv nyob ntawm txhua yam nyob ntawm txoj kev txiav txim siab ntawm ntawm tus kheej .


62. Txoj kev taug hauv lub neej yus yog tus xaiv .

  txoj hauv kev uas yus yog tus kheej xaiv  lawm yus yuav tsum tau lees thiab saib xyuas ,taug mus kom zoo tshaj plaws tseem tias yuav yog ib lo lus tsawg tsawg xwb los
yus kuj zoo siab tias nws yog qhov muaj nuj nqis tshaj plaws pub rau kuv tus kheej .
   qhov tseeb tiag txoj hauv kev taug ntawm lub neej yus yuav taug mus li cas los kuj tau tiam sis yuav tsum taug mus kom yog tshaj plaws , tsis hais yuav pib dab tsi ,kev khwv dab tsi yus yuav tsum coj siabkom tus thiaj li yuav muaj hnub zoo nrog luag muaj .
63. Nyiaj thiab kub muaj nqis tshaj tiam sis tsis cuag ib lo lus zoo los ntawm tsoom suab daws

txhua leej tib neeg tus twg los xav tau nyiaj ntshaw nyiaj kub leej twg los xav kom tus kheej ua neeg muaj ua neeg tau zoo tsis txom nyeem ,muaj noj muaj haus Feem ntau yog xav tau li ntawv , ib txhia tsis nco qab xav txog tias tus kheej yog leej twg ,tab tom ua dab tsis ?
 ib txhia hais tias txhua yam tsis hais txog tsuas tias tus kheej muaj nyiaj thiab nplua nuj ,tsuas tus kheej tsis txom nyeem , muaj ib txhia lub sij hawm thaum txom nyeem tsa tes quaj thov lub ntuj kom muaj ib hnub tus kheej muaj tom qab nws muaj lawm tsis nco qab txog lub sij hawm thaum yus txom nyeem , tsis nco txog tus txom nyem ua nrog yus yav tag los . Saib tej phooj ywg saib kwv tij neej ts tsa tsis raug nqi . Qhov ntawv yog qhov uas nws tab tom xav yuam kev loj heev lawm kev ua neeg nyob yeej yog muab nyiaj ua qhov cawm txoj sia tiam sis nyiaj txiag tsis yog qhov txiav txim ntawm yus lub neej vim tsis tau pom ib tus neeg twg tias txom nyem nyiaj es ce dai tuag  ,tiam sis tib neeg txom nyem kev hlub txom nyem niam txiv txom nyem tus tib neeg ua zoo ,txog twg los luag yeej tsis xav hais lus zoo tus tib neeg ntawv yeej xav tuag piv txwv ib khub hluas nraug hluas nraug nkawv sib sib hlub tiam sis  ib leej twg o ua rau ib tug tu siab tus chim muaj peev xwm noj tshuaj tau los sis tua tau tus kheej . Tsoom suav daws txawm yus yuav tsis muaj thiab zoo li luag los tsis txhob tu siab rau tus hkeej .nco ntsoov hais tias yus tus hkeej tsis yog tus txhaum ,nyob hauv ntiaj teb no tsis muaj ib yam dab tsi yuav zoo cuag ib lo lus zoo thiab kev qhuas los ntawm tsoom fwv , tsoom pej xeem suav daws . Kev ua zoo tsis txhaum lee twg thiab tsis muaj tus twg yuav  yeej txoj kev zoo tsuas yog xyaum txoj kev zoo nkaus xwb .




64. Kev tshwm sim ntawm teeb meem

  Teb meem tshwm sim los ntawm tib Neeg txoj kev xav uaas ib leeg tsis nyoo ib leeg,ib leeg tsis saib ib leeg muaj nqis,tsiaj rov  txov tsim tsiaj , neeg rov txov tsim rau neeg,neeg txov nroj tsuag xyoob ntoo ,huab cua thiab lwm yam ,hauv paus tshwm sim teeb meem xws li :

·   Kev paub tsis txog
·   Kev xav tau ntau tsis paub txaus
·   Vim txoj kev ntshaw
·   Kev tu siab
·   Hlub dhau hwv lawm
·   Dhuav dhau hwv lawm
·   Phom moj dhau heev lawm
·   Qaug qeb dhau heev lawm
·   Tsis xav txaj muag
·   Tawv dhau hwv lawm
·   Tsis txaus siab
·   Txhob txwm ua los sis tab meej ua
·   Xav paub ,xav pom,xav sim
·   Lwm tus quab yuam caij tsuj
·   Kev dag
·   Xav ua tus loj kom tib neeg qhuas
·   Thiab lwm lwm yam .

65. Txhob cia siab rau yam yus muaj
txhob ntshaw yam yus tsis tau

    kev ua leej tib neeg nyob nws tsis tom thawj mus raws li xav tsis zoo li qhov yus pom ,kev pom thiab kev nqis tes ua kiag nws sib txawv .tej zaum yus pom luag lwm tus ua yooj yim tiam sis yus nqis tes ua kiag nws txawv deb heev lawm
xws li ua nyuab dua qhov yus pom los sis yooj yim dua qhov  yus xav. Txhua yam nus txawj pauv mus raws lub caij nyoog ,lub sij hawm . tseem tias yus twb muaj nyiaj nplua nuj lawm los tsis txhob maj zoo siab thiab cia siab tias tej nyiaj ntawv yuav nrog yus nyob mus ib txhis .tseem tias yuav muaj tsheb muaj vaj tsev zoo lawm los tej ntawv tsuas yogi b vuag thaum yus tseem muaj txoj sia nyob xwb yog yus txoj sia tu lawm txhua yam ntawv yuav dhau mus txawv mus .txawm yus yus yuav muaj ib tug poj niam zoo,ib tus txiv zoo los txhob ntseeg nws siab tag tag thiab vim kev ua neeg nyob yus tus kheej kiag qe zaus yus tseem chim rau yus yogg li ntawv lwm tus yus puas yuav ntseeg tau luag lub siab .ua dab tsi ua zoo hais ua zoo xav thaum tseem muaj txoj sia nyob.muaj los tsuas yog xav rau hauv siab xwb txhob nthua tawm tsam thiaj tsis ua kab mob los kis rau lub siab os .
    yog yus tsis muaj los tsis txhob ntshaw lwm tus ua ntej luag yuav muaj los luag yeej rho dag zog mus pauv thiiaj tau rho sij hawm mus pauv thiaj tau., muaj thiab pluag txhua yam tsis tom thawj .txhob ntshaw yam yus tsis tau yog yus xav tias tsis ntshaw ces yus kuj nyob taus lub ntiaj teb no tsis muaj ib yam dab tsi yuav zoo thiab muaj nqis tshaj peb tib neeg txoj kev sib tshua sib pab siab hlub lawm.
Nriav kev thaj yeeb kev ywj pheej pub rau tus kheej kom txaus nkaus ua neeg nyob tsis lwj siab xwb ces yog qhov tsim nyog tshaj los ua neeg lawm os .

66. xav txog ntawm lub neej

       Muab ua zoo xav lub neej dhau los zoo li txoj kev taug uas yus mus deb zuj zus lawm txoj kev taug hauv lub neej muaj kev iab kev daw sib txuam pis daws nws zoo nkaus yus tab tom taug zuj zus mus rau  qhov dej tob tob uas yuav tau peem tus kheej tiag li lawm .lub neej niaj hnub no ib chim ib hnub dhau ib xyoos  dhau mus zuj zus  yam tig tsis tau rov rov qab tsuas muaj hnub laus zus mus lawm xwb kev tshwm sim hauv lub ntiaj teb no muaj ntau tsav ntau yam uas suav tsis txheeb sib txuam pis daws .tiam sis pom tau tias lub ntiaj teb no loj thiab zoo nkauj kawg nkaus lub ntuj tsim muaj txhua tsav txhua yam muaj sij hawm nyob sij hawm tuag .tig mus raws lub caij nyoog .
        Yav tag dhau  los uas  tau pom tau paub ntawv nws yog txoj kev paub ntawm tus kheej lub neej qhia tau rau yus tias qhov twg yog, qhov twg tsis yog .muab luag lub siab los npuab yus lub siab es yus thiaj li paub txog tias yus xaav li cas luag xav li cas . tej tus neeg nws lub neej tsis nyuab pis tsawg tus ntawv txoj kev taug tsis tshua tsaus ntuj rau nws tus tib lub neej muaj kev txom nyem muaj kev sib ceg sib ntxub tsis sib haum , muaj kev ploj tuag tus ntawv lub neej tsaus ntuj kawg li thiab tus ntawv yuav pom ntau txoj kev uas tshwm sim rau lub neej . kev taug hauv lub neej ntawm peb tib neeg txhua leej lub neej tsis sib thooj tus ua lub neej muaj  noj muaj haus txoj kev taug hauv nws lub neej yeej tsis tshua nyuab pis tsawg vim nws zam teeb meem uas yuav tshaum sim rau lub neej tau txhua sij hawm . tus ntsib kev tsaus ntuj ntawm lub neej yog tus uas xav zam kom dhau kev tsaus ntuj ntawm lub neej npaum cas los yim zam yim poob mus rau  qhov nyuab. Yog muab ua zoo xav txog lub neej tag dhau los thiab xav txog yav tom ntej zoo nkaus ib txoj kev yus taug yus tab tom yuav mus rau qhov chaw uas tib neeg txhua leej tsis xav mus txhua leej zam tsis dhau .yog thaum paub zoo li no lawm yus yuav tau ua siab tswj lub siab kom tus nrhiav txoj kev zoo zoo rau yus taug thaum tseem muaj txoj sia nyob qhia kev zoo rau cov uas tab tom tsis tau paub tias yuav taug li cas thiaj li tsim nqi pub rau tus kheej thiab tsev neeg los sis lub teb chaws

67. Txoj kev uv ntawm lub neej

    Lub neej yog zeeg ib kev ruaj khov ntawm kev ua neeg nyob rau koom txoos uas txhua leej nrug tsis tau zam tsis dhau, hu ua tus neeg lawm ces yeej muaj lub neej tseem nyob ib leeg ob leeg xwb los yeej hu tau tias lub neej feem ntau tib neeg nyiam hais tias nyob ib leeg tsis muaj neej. nqhov tseeb lub neej yeej nyob nrog nraim yus tas li tsuas yog yus xwb thiaj tsis xav npuab lub neej. tus nws lees paub txog nws lub neej yog tus nkag siab txog txoj kev taug ntawm leej tib neeg paub tias dab tsi yog qhov ua rau yus nyuab dab tsi yog qhov ua rau yus yooj yim ,dab tsi thiaj li muaj nqis rau lub neej rau tus kheej,kev so siab noj qab nyob zoo tsis muaj mob nkeeg ,tsis muaj tub sab tub nyiag nyob tau ywj pheej yog qhov uas tseem ceeb tshaj rau ntawm lub neej lawm . ua ntej yuav los tau lub neej yuav tau ua siab ntev uv zam kev kom tsis txhob muaj kev phom sij rau yus thiab tus yus hlub , yam khoomm yus hlub ,lub teb chaws yus hlub .
    Kev uv ntawm lub neej tsis yog ib qhov nyuab npaum li cas rau tus kheej tsuas yog tias yus tus hkeej yuav tau muab lub neej saib kom tseem ceeb tseem muaj kev nyuab kev phom sij rau lub neej los ua siab ntev uv cia lub sij hawm phem ntawv dhau mus kom tas .tsis txawv li ntuj los nag loj cua daj cua dub ntsawj los yus yeej paub hauv siab tias cua loj tsis yog neeg tsim yog ntuj tsim nws txawj los tsis dhau ib sij huam xwb yeej dua lawm .cua tu tej vaj tsev paus ntsoog tag yus lub siab chim xwb ua tsis tau li cas tseem yuav yws los pab tsis tau dab tsis ,yus los pab tsis tau .qhov pab tau yog nrhiav hauv kev kom lwm zaus txhob muaj lawm xwb ,nrhiav hauv kev los daws tej teeb meem no kom  kom rov zoo tuaj qov no thiaj li yuav yog qhov uas daws tau ntawm lub neej . kev daws tau yog kev siab ntev nrog rau lub peev xwm kev sib hlub koom tes tsim kho lub neej kom zoo ib qib zuj zus tuaj . tsis txob muab kev puas tsuaj coj los xav kom mob hlwb xav npaum cas los pab tsis tau yog tus kheej tsis pab tus kheej lawm .
   Kev ua siab ntev uv yog ib qhov tib neeg tsis tshua saib raug nqis tiam sis yog tus txawj ntse nws muab qhov siab ntev no los ua qhov zeeg ib ua ntej yuav nqis tes ua hauj lwm los sis  nqis tes nthuav tawm , sij hawm mus nrog nraim txoj kev uv ntawm lub neej yog cia lub sij hawm dhau mus lawm zuj zus yus lub neej kuj qeeb mus zuj zus lawm thiab yog siv lub sij hawm kom mus nrog nraim lub caij nyoog sij hawm kev kaj ntawm lub neej kuj suav hnub suav vam meej zuj zus tuaj lawm . tej laus ib txwm piv txoj lus tias :
 (siab ntev hov riam thiaj ntsev siab ntev cog thiaj tau txiv noj) tsim hnub no tsis yog yuav noj hnub no tsim hnub no tsis yog yuav kom tiav chim no txhua yam tsim hnub no vam cia lwm hnub tsim hnub no kom tiav zoo tshaj nag hmo Muab qhov phem los ua piv txwv muab qhov zoo los qauv tsim kho kom zoo dua qub li no thiaj hais tau tias kev muaj yeej yog los ntawm txoj kev uv. 






68. Pluag txhob tsab muaj

     Peb tib neeg ib txhiav tsis xav lees tus kheej tias txom nyem tsis xav cia luag  thuam tus kheej lub neej poob qab tsag ,tseem  nws twb txom nyen los tseem dag tu ub tus no tias yus muaj ,qhov no pom tau tias nws tsis muaj nqis dab tsi rau yus tus dag lwm tus tias yus muaj qhov yus dag tab tom yog txoj hauv kev qhia coj yus mus rau qhov poob tsim poob ntsej muag nkaus xwvb pab tsis tau dab tsi , yog lawm peb tib neeg txhua leej tsis xav txom nyem tsis xav ua neej poob qab ,xav kom muaj koob nto npe li luag muaj ntsej muag luag ntxhi li luag. Qhov yuav qhia kom yus tus kheej mus tau zoo ua neej muaj tsim tsis yog nyob ntawm qhov yus ua neeg ruam tsab ntse pluag tsab muaj .
   Tseem tias yus pluag los kev pluag cav tsis tos luag pub tsis tos luag cev tus neeg pluag yeej muaj tsim ib yam nkaus tus neeg muaj thiab tsis tas yuav qhua rau luag hnov ,tsuas  tias yus coj ncaj ncees pom luag khoom tsis muab ,pom luag nyiaj tsis khaws ,muab txoj kev zoo los ua qhov txiav txim ntawm lub neej yog ua zoo li no ib hnub tom ntej yeej yuav dhau mus ua ib tus neeg ntiaj teb qhuas ntiaj teb ntseeg pluag hais tam pluag ,txom nyem hais tam txom nyem ,tsis hais  kom tshaj lwm tus vim yus yeej paub tias yus neeg qis tsis siab li luag tseem yuav dag tias siab li luag los thaum kawg muaab los sib piv yus yeej tsis txij luag . kev ua neeg nyob  muaj thiab pluag nws tsis tseem ceeb npaum li cas yog muab ua zoo xav vim pom tau tias thaum kawg suav daws yeej mus tib txoj kev . yog muaj kab mob nyob hauv lub nroog cev lawm nyiaj txiag tsis yog tshuaj kho kom zoo
Nyiaj kub tsuas yog qhov pab kom yus dim ntawm kev txom nyem xwb nyiaj tsis txawj loj tuaj los sis ntaus zuj zus tuaj ,yog ib hnub twg nyiaj tag lawm yus kuj zoo ib yam li tus neeg txom nyem lawm thiab . tus pluag los tsis txhob tu siab rau tus kheej thiab tsis txhob muab yus lub neej los pov rau niam thiab txiv tias  ua tus ris tias yug yus los rau tsev neeg txom nyem pom ib txhia nyiam muab lub neej pov rau tej laus . ua leej tib neeg nyob leej twg los xav muaj tsis xav pluag xav zoo tsis xav txom nyem . tseem li cas los puam chawj tsuav yus saib yus raug nqi saib niam txiv raug nqi tsis vam noj luag tug tsis puab sam leej twg xwb ces yeej tsis muaj leej twg saib yus tsis muaj nqi. Yus yuav tsum tau nco ntsoov hauv siab tias tsis txhob khav theeb ua tus muaj nyiaj muaj nyiaj me ntsis xwb los niam ua tus zoo hais lus loj loj tej kwv tij nej tsav thov txog tsis quav ntsej li no tsis yog lawm li no tsis pab tau yus lub meej mom xav kom yus ua neej zoo yuav tau ua tam qhov yus paub hais tam qhov yus pom yuav raws yus muaj . noj raws yus muaj tsis yog muaj ib es noj peb li ntawv tsis yog noj kom muaj lawm li no noj kom pluag lawm xwb. Muaj me paub txuag muaj ntau paub tuav peev lub neej thiaj li yuav zoo tsheej taus li luag  kev pluag tsab muaj ces yog kev rhuav ntsej muag tsum hnub no tag kis lub neej thiaj li yuav kaj tuag tib neeg suav daws thiaj li yuav hu thiab caw os nawb .


69. Zeem kwv zeem tij zoo dua zeem yeeb ncuab

         Kwv tij neej tsav yog lub zog thiab thawj khauj ruam tseem ceeb uas yus yuav tau ua zoo tiam ua zoo zeem kom ruaj kho li zeb ruaj li tsua loj dav npaum hiav txwv vim kwv tij neej tsav yog tus ntawm yus xub ntiaj phem thiab zoo los yog los ntawm lawv suav daws pab ib leeg ib qho ib leeg ib lo yus thiaj tsheej neeg zoo ,lawv yog daim iav qhia yus tsom kom pom tus kheej .kev sib hlub tshua nrog kuv tij neej tsav yog qhov tseem ceeb uas yus yuav hnov qab tsis tau . kev sib zem tsis poob peev dab tsis yog yus zoo rau luag luag ua zoo rau yus , kev sib zeem tsis yuav tau xaiv neeg zeem kev zeem thiaj tsis tig rov ua kev qhuav , yog zeem tau neeg tub sab ces yuav qhia kev tshaib plab rau yus, yog zeem tau neeg qia dub ces yuav qhia kev siab me rau yus, yog zeem tau neeg ruam tsab ntse ces yuav qhia kev  muaj plus rau yus, yog zeem tau neeg txawj ntse ces yuav qhia tau ib lub teeb rau yus , yog zeem tau neeg muaj noj muaj haus ces yuav qhia tau ib rab dia nrog ib lub mov rau yus . yog zeem tau nom tswv ces yuav qhia tau kev  dim ib lub txim, yog zeem tau yeeb ncuab ces tsis yog luag qhia obyus os yus qhia tau chaw tuag nrog rau  kev pluag rau luag. Txhua yam dhau los yus yuav kom lub neej no txhob xaiv tau tej yam yus tsis nyiam ces tsis txhob qaug rau luag lo lus qhuas , lo lus mos ,yam luag muaj yus tsis muaj ,txhob muab nyiaj ua tus xaiv yuav tsum tau muab lub teev los luj lub siab ob tog sib luag yus thiaj li mam zeem tau tus neeg zoo .



70. Twm zeej zoo dua twm siab
    
   Kev taug hauv lub neej taug thaum muaj txoj sia muas txog thaum tag txoj sias zoo yam daim nplooj thaum hlav mus txog thaum laus poob. zeeg rau hauv av ,tej zaum muaj tejdaim nplooj nyob ib leeg tsis txuam cov .tseem yuav muaj huab cua loj los npaum cas los nws yeej tsis poob zeeg muab hais los no daim nplooj ntawv txawm tseem ceeb dua cov nploj uas nyob ntau ntau ua ke tiam sis tej daim
kuj muaj kab noj ,muaj kab mob rau daim nplooj ,nws tsis txawv li peb tib neeg tseem yus yuav nyob ib yig los sis ib leeg uas tsis muaj lwm tus tshuam txog lub neej yus muaj kev hlub hauv lub neej ,muaj kev kaj siab ces nws yeej zoo tshaj qe leej neeg uas nyob coob coob sib txuam pis daws tiam sis qia dub siab me xav nyob nrog cov tiam sis tsis xav pab cov li ntawv luag hais tau tias twm siab.


71. Tes tsau yog peb txoj hauv kev
   Muab lub neej coj los xav nws zoo yam li txoj dab neeg thaum pib mus txog rau thaum xaus ua neeg nyob peem txoj sia kom nrog tau lub ntiaj teb ua kev suav hnub dhau hnub suav hnub dhau hli ib xyoo dhau mus lawm zuj zus zoo li tus tswm ciab uas yus muab taws pom kev sij hawm dhau mus zus tus tsum ciab luv zus lub yeem teeb kuj me zuj zus mus raws tus tswm ciab . kev ua neeg nyob rau lub qab ntuj no tsis muaj ib yam dab tsis yuav zoo mus tag tsis muaj ib yam dab tsi yuav ruaj ntseeg mus tag ib txhis lub ntuj tig mus li cas tib neeg lub neej thiab txoj kev xav tig mus rau li ntawv zoo yam tes tsau yus taws cig loj npaum cas nws tsuas pom txij qhov yus pom tau xwb ib thaj tsam deb ntawv yus yuav ntsia tsis pom .txhua tus lub neej nyias muaj nyias txoj kev xav nyias muaj nyias txoj kev ntshaw thiaj ua rau tib neeg  tsis sib nkag siab muaj kev sib cais koj pab kuv pawg , suav daws twb tsis paub tias suav daws tab tom yuav mus ntsib kev phom sij ua ke peb suav daws tsuas kav ib tes tsau xwb yog thaum twg tes tsau tag hnub twg suav daws yuav tsis pom kev ua kev yuav tau maub ua ke tsis tsim nyog peb suav daws yuav taws tsau sib cav li no tsuas tau qhov khav xwb twb tsis kub siab rau tes tsau yog suav daws txawj sib hlub ces tsis txhob sib cav   suav daws los koom siab ua kev txhob cia tsau tuag mus peb suav daws thiaj li pom kev taug mus lawm yav tom ntej.

72. Lub cev thiab txoj sia.
Kev ua leej tib neeg nyob txhua tsav yam swj tshwm sim muaj teeb meem tas li tau txhua lub caij. Kev zoo tshwm sim los ib pliag kev nyuab siab tshwm sim los pauv kev zoo thiab kev phem sib hloov mus los tau txhua sij hawm peb lub nrog cev tsuas muaj pauv mus zus tig tsis tau rov qab txeev koj yuav muaj nyiaj ntau npaum twg ua nom loj npaum twg txog hnub ploj mus yus yeej yuav ploj mus hauv lub qab ntuj no lub cev yuav mus ua av tsuas yog tshuav tus xyw ntsuj plig thiaj li tsis nrog av nyob xwb.yog li ntawv pom tau tias lub neej no tsis muaj dab tsi yuav ruaj nrees mus ib txhis kev uv kev nyuab ntawm lub neej thiaj li yuav zoo tau .
   Ua siab kom ruaj tsis txhob muab kev ntshaw saib hlob, lub neej no mus raws qib lub neej no zoo nkaus ciam sib twv yog koj mus tsis  tau txog ciam tiam sis sij hawm tag lawm tseem koj yuav mus txog ciam tom qab los tsis tseem ceeb dab tsi  rau koj lawm . lub ntiaj teb no tsis muaj tus twg yuav tsis muaj kev nyuab siab mob siab ntsim plawv los dua kev mob siab ntawv tseem yuav mob los nws yeej tsuas mob tas dawb nkaus xwb yus lub siab yus xwb thiaj yuav kho tau yus lub siab zoo . nyiaj txiag yog ncauj kev tsim kom muaj meej mom los sis meej mom kuj yog kev tsim los ntawm nyiaj nyiaj txiag yog tus txais kev zoo thiab kev phem huv tib si nyiaj yog tus neeg muaj tus thawj qhev txib tiam sis yog tus neeg ruam tus nom . kev ntxho siab tshwm sim los ntawm tus neeg ruam uas tsis txawj nrhiav kev daws teeb meem Peb lub neej txoj sia muab hais los tiag nws tsis loj npaum twg, tib neeg txoj sia tseem me dua tej nyuj twm npua nees yog li ntawv yus yuav tsum ntshawb nrhiav ncauj kev rau tus kheej kom zoo tshaj ua ntej yuav raug luag hais thiab luag ntxub. Yog yus lub siab nthuav dav qhib kev muaj siab zoo dua ncauj hnab nyiaj qhib, kev ntsib teeb meem ntsib kev nyuab uas zoo yog tias koj tus kheej ua siab ntev uv tau nws yam lub siab loj nthav tsis ntshai . neeg muaj peev xwm tsis yog tsis ntshai tuag tiam sis yog tus neeg uas xav muaj txoj sia nyob mus ntxiv thiaj li muaj cuab kav peem lub neej kom dim ntawm qhov nyuab dim ntawm txoj kev tuag yus ib txoj sia xwb txhob cia yuam kev rau luag txov, yus ib leeg xwb txhob yuam kev rau luag khi muaj zoo tsis tseem ceeb qhov zoo tshaj tsuav yus yog neeg zoo thiaj tsim nyog ua neeg nyob rau tiam uas yus pom no.


73. Kev xav thiab kev nqis tes ua

    Kev xav thiab kev nqis tes ua muaj qee zaus zoo sib xws muaj qee zaus sib txawv tsis sib xws tus neeg nkees nyiam piav txog txoj ncauj kev uas yuav ua ntawv tiam sis tsis nqis tes ua li ,muaj qee tus tsuas tias xav tau yam no tsuas tias ua nkaus tsis nco qab xav tias yuav ua li cas thiaj li yuav yog thiab tau zoo muaj tej tug pom luag ua ces ua pom luag pib ces pib tsis paub tias yuav zoo los pheem tsis tau xav txog txoj hauv kev uas yuav tau taug ntawv kom ntxawm .
   Yog koj xav tias yuav pib yam twg lawm yam ntawv tseem yog ib qhov hauj lwm me me xwb los nws twb yog koj ib lub hom phiaj uas yuav tau pib ua kom tiav tau raws siab xav. yog xav tau lawm tsis txhob ua siab sib tsam txoj kev xav ntawv dhau mus ua tshob dej uas nchua hauv av lawm yeej paub zoo tias yog dej poob hauv av lawm ces nws yeej muab tsis tau rov qab los txhais tau tias tsis txhob cia koj txoj kev xav lub tswv yim zoo ntawv dhau mus ua lub tswv yim uas tsis muaj nqis . yog tias yam hauj lwm ntawv nws yog thauj zaug uas yus tau pib ua xwb kev ntsib teeb meem ntawm luag hauj lwm yeej muaj xwb tsis ntau los me vim kev xav thiab kev ua ntawv tsis ruaj nrees npaum li qhov pom tau ua tau ntawv . txoj ncauj ke kev taug
Ntawm tib neeg nyob rau peej tiam no txhua tsav
 Yam txawj pauv mus txhob muab txoj kev xav los hais kom ntau tshaj qhov uas qhov muag pom tau ua tau sim dhau los lawm.

74. Kev nyuab siab ntawm lub neej
        Txhua tus tib neeg tus twg los nyias yeej muaj nyias txoj kev nyuab siab,nyias muaj nyias txoj kev tsaus ntuj ,qe tus lub ncauj lam luag ntxhi tiams sis lub siab quaj li dhi txog ntawm lub neej txoj kev taug kev nyuab siab muaj ntau feem ntawm tib neeg muaj qe tus nyuab siab vim muaj kev ntshaus siab muaj qe tus nyuab siab vim kev mob nkeeg los sis nyuab siab vim kev ua hauj lwm txog ntawm lub ncauj kev uas yuav tau ua mus lawm yav tom ntej .qe tus kuj nyuab txog  kev kawm ntaub ntawv kev nyuab siab txog nyiaj txhiag thiab ntau ntau yam uas suav tsis txheeb txog ntawm lub neej, peb tib neeg feem ntau nyuab siab nyiam muab pov rau txoj hmoo .kev ua lub neej nyob ntiaj teb no txhua tsav yam tshwm sim los ntawm tus kheej ua tus ua thiab tshwm sim los ntawm kev tig hauv lub ntiaj teb ua tus ua . yog thaum ntsib kev nyuab siab lawm yuav
Tau ua siab loj tsis txhob siab kub heev dhau los sis siab txias dhau hwv yuav tsum tau ua siab kom tus ua twb zoo muab txoj kev nyuab ntawv los xav kom ntxawm ntaus nqi qhov tseeb thiab qhov cua , ntau nqi qhov phem qhov zoo hais yam twg thiaj li yuav los daws tau txoj kev nyuab ntawv tsis yog lam tau lam tsoo , ua dab tsis yuav tsum muaj paus muaj ntsis daws kom tau teeb meem tsis yog tsim kev phom sij ntxiv teeb meem . tus tib neeg uas txawj ntse thiab muaj peev xwm thaum ntsib teeb meem kev nyuab siab nws yuav tsis muab dej cawv los haus kom qaug es hnov qab teeb meem tiam sis nws yuav tshawb nrhiav txhua txoj hauv kev los daws kom tau qhov teeb meem uas tshwm sim ntawv kom tau .tus tib neeg twg txawj nyuab siab txog lub neej thiab lub teb chaws daim av uas yus nyob ntawv tus ntawv thiaj li yog tus uas txawj xav daws tau kev nyuab siab.

75. Kev hkeev tham thiab kev dub muag
    Kev kheev tham thiab kev dub muag ob qhov no nyias muaj nyias qhov zoo nyiaas muaj nyias qhov phem nyob sib ntxuam pis daws vim rau qhov peb ua neej nyob koom txoos kev hkeev tham pom tau tias muaj ntau tus paub muaj ntau tus swm thiab muaj phooj muaj ywg ntau tshaj tus tib neeg uas dub muag tsis kheev tham. Tiam sis yog kheev tham dhau lawm tham tsis muaj chim so los sis cia sij hawm rau lwm tus hais kuj yuav ua rau lwm tus nkees mloog los sis dhua txog cov lus uas tus hkeev tham tau hais los ntawv, kev kheev tham yuav tswm hais lus muaj caij nyoog hais muaj ciam hais dab tsis hais kom yog tham kom raug tsis txhob tham dhau ciam los sis tham yam tsis muaj tseeb yuav tsum tham qhov yus xav tham tsis txhob tham yam luag noog tsis txog thiab tsis txhob qhia yam yus txawj uas luag tsis noog , kev tham lus tsim nyog hais mam hais tsis tsim nyog hais tsis hais , yuav tsum hais lub sij hawm thaum luag xav hnov thiab xav mloog yus cov lus thiaj muaj nqis hais tau muaj kuab tham tau suav daws ntseeg .
    Kev dub muag kuj muaj qhov zoo xws li tias luag  tsis paub txog  hauv yus lub siab tias yus xav li cas thiab ua tau rau lwm tus ntshai txog yus lub hwj chim. Tiam sis kev dub muag tsis zoo rau qhov yog yus yog ib tus neeg dub muag lawm yuav ua rau lwm tus ntshai zem yus tseem nws twb muaj ib qhov zoo xav hais qhia los yus tsis kheev tham ces nws tsis kam qhia tsam nws qhia tas yus tsis teb los sis tsis muaj kev pab dab ts vim tsis muaj kev kom lwm tus cia siab. Feem ntau pom tau tias cov neeg dub muag muaj phooj ywg tsawg tshaj cov neeg uas kheev tham thiab tsis dub muag ntawv.
Kev ua neeg nyob koom txoos rau niaj hnub no tsis tsim nyog peb suav daws yuav los sib ntxub thhiab sis dub muag lawm , tsim nyog peb suav daws yuav tsum tau rau siab ntso rau lub neej kev hkwv noj khwv haus muaj nplooj siab hlub tshua tus uas poob qab sib rub li txoj xaub luv thij yogi b voj twg tu lawm lub tsheb kauj vab kuj yuav must sis tau los sis tuam tsis mua lawm. Tseem koj yuav yog lub kauj vab rau neeg pom los koj yuav tau hlub txoj xaub uas neeg feem coob tsis nco qab ras txog ntawv , txoj xaub thiaj yog qhov ua rau yus mus taus lawm yav tom ntej.


76. Hnov luag cem txhob qog - pom luag ntaus txhob xyaum. 

   Tsis hais yav tag dhau los los sis niaj hnub no los sis lub neej yav pem suab peb tib neeg tsuas zoo nkaus tus dej uas ntws mus yam tsis muaj hnub rov qab , muaj qe tus dej ntws mus poob tsag , muaj qe tus ntws mus muaj pob zeb ntau ua rau ntws qeb tsis ntws ceev , muaj qe tus ntws mus ntsib dej loj ce dhau mus ua dej loj , tej tus dej ntshiab tiam sis ntws mus ntsib dej nro uas loj tshaj tus dej ntshiab kuj ce ua rau tus dej ntshiab dhau mus ua dej nro lawm thiab , muaj qe tus dej nro mus tshuam tus dej ntshiab uas loj tshaj tus dej nro kuj dhau mus us dej ntsiab lawm thiab. Lawm xwb .  Muaj qe tus dej ntws ntws mus txog tog tu tsis muaj dej ce dhau mus ua kwj deg qhuavTxhua tus dej lawv ntws mus yeej tsuas muaj ib lub hom phiaj nkaus xwb xws li ntws mus tas li ntws mus kom txog hiav txwv. Qhov ntawv yog dej  lub hom phiaj txawm tias dej xwb los yeej ntsib teeb meem nkaus li peb tib neeg ua ntej yuav mus txog lub hom phiaj .
    Yog muab dej xav rau neeg pom tau tias muaj qe qhov sib txawv muaj qe qhov sib thooj , vim kev ua neej nyob koom txoos no txhua leej peem los vim xav mus kom txog lub hom phiaj uas siab tshaj ntawm lub neej uas yuav mus kom txog rau thaum  luag hais tsis tau yus yog tus loj kawg nkaus los sis luag ua cas lost sis tau.. Tiam sis txawm npaum li ntawv los kab mob tseem loj tshaj qhov ntshai tau lawm thiab , yog li ntawv tseem yus yuav loj npaum li cas los dhia thiaj tsis dim txoj kev tuag . yog li ntawv kev ua neeg nyob rau niaj hnub no tsis txhob xav ntau tshajqhov yus ua tau thiab yus txawj tau ntawv .
Kev ua neeg nyob koom txoos muaj ntau yam xwm txheej uas tshwm sim los rau lub neej yog li ib leej tib neeg twg yuav ntseeg tsis tau tias txhua yam nws yuav mus tau raws siab xav txhwj tias lub lub ntiaj teb twb txawj tig txhua yam txawj qub mus lub siab ntsws txawj txawv txav , yog li no hnov luag sib ceg txhob qog ,pom luag sib ntaus tsis txhob xyaum . tsam ib hnub ntawv tom ntej luag ho yuav qog thiab xyaum yus. Xwm txheej tsis zoo tus neeg ntse luag yuav muab xav tias yog ua kev paub rau lub neej kom txhob qog thiab txhob xaum los sis xav tias ntawv yog qauv tsis zoo tsis txhob xaum . vim xyaum tej ntawv yuav ua rau yus qeb ib theem kom yus mus tsis txog tus npau suav contsoov. luag teeb meem tsis txhob muab los tshuam rau yus lub neej luag sib nceg tsis txhob muab coj los xav tsam lub siab yuav fab tsis xav ua noj , yuav tsum nco ntsoov tias yog nyuj sisb nraus nyuj yeej tsis ntshai mob yog neeg sib ntaus neeg yeej tsis ntshai tu siab . tus neeg txawj xav pom luag sib ceg yuav tsum mloog paus ntsis tias ( dab tsi yog  yam ua rau nkawv sib ceg ?  ) ntaus nqi qhov yog thiab tsis yog leej twg yog tus txhaum ntau leej twgyog tus txhaum tsawg. Yog tias luag kom yus kho yus yuav tsum tau ua siab kom tus ua zoo muab nkawv los txiav txim kom ncaj nrab saib raws qhov yog thiab tsis yog . yog koj pom luag sib ceg koj tsis qog pom luag sib ntaus yus tsis xyaum yus mus txog twg yus lub koob meej mus txog ntawv .

77.Chim siab tiam sis tsis xam khib

           Lub ntiaj teb no tshav ntuj twb muaj chim pos huab , los nag twb muaj chim tu , tsaus ntuj twb muaj caij qaim hli kev ua neej nyob koom txoos chim mob twb muaj chim zoo thaum nplua taws twb muaj thaum zoo siab , yeeb ncuab thiab yus thaum sib ntxub xav sib tua tiam sis thaum sib haum tau taub twb muaj thaum los tsoo khob ua ke . kev ua neej nyob yeej paub zoo tias yus ntseeg tsis tau lawv siab lawv ntseeg tsis tau yus siab tiam sis vim peb tib neeg muaj qhov tias uv uv hnub no dhau mus tag kis zoo nkaus cov dej uas koj muab hliv rau lub phiab es ziab tshav ntuj yog muab ziab ntev mus dej kuj txawj nqhuab kev chim tsis txawv ntawv yog yus chim thaum tseem kub kub ntawv ua rau yus xav tuag los sis xav mus rau txoj kev phem , xav tua neeg  pov tseg , tiam sis yog muab cia ntev mus yus muab ua zoo xav qhov yog qhov tsis yog coj los ua kev yus paub txog txoj ncauj kev lawm yus qhov chim siab mob siab ntawv kuj ntaug zuj zus mus.
    Kev ua leej tib neeg yog yus ua ib tus neeg muab xam khib dhau hwv lawm los kuj tsis zoo thiab yog ho ua ib tus tib neeg tsis txawj khib siab luag cem luag ntxub los tsis txawj chim kuj tsis zoo thiab , peb ua neeg nyob yuav tsum ua yam kom luag  los yuav taus yus los yuav taus . kev chim los ua kev raug zoo qhov no yus thiaj li yuav yeej yus tus yeeb ncuab los sis yeej tag nrho tsoom suav daws lub ntsiab muag . tej thaum luag ua rau yus chim siab pib txwv xws li
( luag deev koj poj niam – koj tus txiv tham hluas nkauj ) koj yeej paub zoo tias koj tus poj niam deev txiv nyiag deev hluas ua yam saib tsis taus yus ,yog tus tsis txawj xav yuav ntaus los sis cem ntaus ncaws ua kom kawg yus siab nws thiaj li zeem, yog tias nws twb ua tag lawm los sis twb tau ua txaum lawm tseem koj ntaus los pab tsis tau dab tsi yim ua kom puas koob nrov npe xwb qhov zoo tshaj yus yuav tau ua siab txias hais rau neej rau tsav muab nws coj los hais yam yus yuav tau kuj yuav rov los ua poj ua sev yog yam yuav tsis tau cia nyias mus nyias raws nws txoj kev ntshaw vim yus yogi b tus neeg zoo lawm tsis txhob muab tus tsis zoo los txuam kom puas yus txoj kev zoo es yus mus tom ntej thiaj lit sis ua rau yus poob tsim . tsis txhob xav ua pauj yog yus ua pauj txhais tau tias yus tsis yog ib tus neeg zoo thiab . yog yus chim siab tiam sis yus tsis xam khib ntseeg tau tias yus yeej yus tus yeeb ncuab yam yeeb ncuab tsis paub thiab yus muaj peev xaum yuav ua kom lwm tus swb tau yus , chim siab toam sis tsis xam khib txhais tau tias yus zais yus qhov ntse kom luag txhob paub yus thiaj yuav yeej luag .

78. Tib neeg lub siab txoj kev ntshaw

         Tib neeg txoj kev ntshaw ntawv yog yam uas tib neeg tsis muaj los sis muaj tsis tau txaus nyob rau ntawm nws lub neej ntawv thiaj li ua rau tib neeg muaj lub siab ntshaw. Thaum muaj lub siab ntshaw lawm thiaj li muaj lub siab yuav  mus khwv kom tau yam ntawv, kev ntshawv thiab kev xav tau ntawm tib neeg txoj kev ntshaw nyob tsis ruaj chaw  vim tib neeg txoj kev xav nws txawj pauv mus tsis nyob qhov qub muaj qe yam xav tau thaum tseem zoo nkauj los sis thaum tseem nyob ntawm luag tes ,muaj qe yam xav tau thaum thaum tseem zoo, qee yam xav tau ib pliag xwb tsis xav ua tus tswv kav, muaj qe yam xav tau mus ib txhis tiam sis tib neeg lub siab qhov xav tau mus ib txhis ntawv muaj tsawg tshaj qhov xav tau mus ib ntus , vim pom tau tias tib neeg lub siab muaj npaum cas

los tsis txaus lub siab muaj npaum cas los tseem  xav muaj ntxiv , txoj kev ntshaw ua tib neeg dig muag tau ,ua rau tib neeg yuam kev coob leej ntau tus , ua rau lub neej nyob tsis muaj nqis ua rau txoj sia tu los ntawm txoj kev ntshaw,  dhau li ntawv lawm tseem muaj ntau leej raug cuab rau khi raug kaw vim lub siab ntshaw xav muaj pob loj xav muaj ntau ua luam txhaum cai thaum kawg txoj kev ntshaw thiaj li los poob rau tus kheej . kev ua neeg nyob koom txoos tsis muaj los txhob ntshaw luag lwm tus thiab yus khwv tam yus khwv tau, yus muaj li cas siv li ntawv tam qhov yus khwv tau yus lub neej thiaj tsis ntsib kev nyuab ,tus xob txhiaj kev ntshaw thiaj tsis coj yus mus yuam kev . yog ntshaw yam twg rau siab hlo khwv ua qoob ua loo kom ntau , nyob tsis tshaib plab nyiaj tsis qiv luag siv li ntawv xwb koj yeej yog ib tug uas lwm tus ntshaw lawm  .


79.  Xyaum yam luag tias zoo txhob thab yam luag tias ntxhov txhob ua txhob kov.

    lub neej niaj hnub no tsis muaj dab tsi yuav tsis tau kawm thiab xyaum los txhua tsav yam yeej los ntawm txoj kev kawm thiab xyaum, tseem tias yuav yog ib tus xib fwb los nws yeej tseem tau kawm thiab xyaum los ntawm lwm tus uas txawj tshaj nws los sis paub ntau tshaj nws, dhau li ntawv lawm kuj tseem tau kawm ntau tsav ntau yam kom paub ntau thiaj li yuav qhia tau rau lwm tus paub.
   Pom lwm tus txawj ntse nyiam muab hlob saib neeg ruam qis ,los yus tsis txhob xyaum li ntawv pom lwm tus muaj nyiaj nplua nuj saib tus txom nyem qis qis los yog yus muaj lawm txhob saib tus pluag qis qis nawb mog yuav tsum nco ntsoov tias ua ntej yus yuav muaj hnub no yeej los ntawm txoj kev paub muaj tus txom nyem txhawb yus lub zog ,muaj tus ntse rub tes ,muaj tus muaj tswv yim coj kev yus thiaj dhau los ua ib tus neeg nto koob hnub no . txhua yam dhau los ntawv nws zoo nkaus dej thiab mov hnov qab tsis tau tso cia tsis tau ib yam tso ib yam tsis tau yog plam ib yam twg mus lawm yuav ua rau yus nyob tsis tau . kev ua neeg nyob koom txoos rau lub yaj ceeb no txhua yam yuav tau kawm thiaj paub kawm qhov zoo hnov qab qhov phem us ua tus xay kawm txawj ntse tsis txhob mus khav kev txawj ntse , khwv tau nyiaj tsis txhob mus qhia nyiaj rau luag , yus lub koob lub npe thiaj tsis ncha qhov phem . pom lwm tus coj tsis zoo hnub no rau yus thaum yus lub zog tsis tau tuaj thaum yus lub zog muaj tsis txhob npav ua pauj rov qab ua rau luag ,tiam sis ua qhov kom yeej thiab   zoo tshaj luag ces yus thiaj li yuav nce mus txog qhov yeej luag tos thaum luag paub ces yus twb xub txog luag lub hom phiaj lawm . 
Txhobxyaum li no:



Text Box: • Pom luag ua luam txhaum kev cai tsis txhob xyaum 
• Pom luag ua tub sab los txhob xyaum 
• Pom luag sib ntau sib ceg los txhob xyaum 
• Pom luag haus yeeb haus tshuaj los txhob xyaum 
• Pom luag dag noj dag haus los txhob xyaum 
Pom yam tsis zoo txhaob xyaum kev txhaum thiaj tsis los thawj yus nawb mog.



80.   Lub neej tsaus ntuj

       Lub neej tsaus ntuj nyob tiam no zoo yam li tauv huab pos huab tas li tsis muaj hnub kaj .ntsia mus saum ntuj los tsuas pom ntuj xwb ntsia rau hauv av los tsuas pom av.zoo yam li  tes taw tu tas  mus tsis tau qhov twg zoo li tus puav dai taw mus txog twg los luag tsis xav lees paub. Kev tsaus ntuj yog kev mob siab kev tu siab lub kua muag poob los ntxaum rau ntawm ob sab plhu . tseem lub neej yuav tsaus ntuj los tsis txhob poob kua muag rau kev tsaus ntuj ntxi lawm.rhais ruam mus rau lwm txoj  kev tshiab txhob nyob zov kua muag txiv lawm . tib neeg nyob hauv lub qab ntuj no lub siab lim hiam tshaj tsov lub lim hiam tshaj nab raj kub sai . yus tus kheej muaj qe zaus yus twb yuav laug tsis zam txim tau rau tus kheej yog li ntawv luag lwm tus tsuas xav tau yus  ua txhawb lawv lub zog thaum lawv qaug zog xav muab yus ua lawv qhov chaw ib kom txhob vau xwb. Ua neeg nyob yus los ib yam muab lwm tus ua yus qhov chaw ib ib yam nkaus kom yus txhob vau ,tias sis yog yus mus  ib tus tus tuaj pos , tus chob , tus lwj , tus muaj kab ntsig ces yus yeej tau nuab siab nyob tsis tswm zaum tsis tau ib tsis tau .ua lub nee nyob khuam ntab khuam ntuv .
      
         Tseem li cas los tsis txhob ua siab me rau yus txoj kev nyuab siab thiab kev tsaus ntuj ntawv  kev taug ntawm lub neej muaj chaw los yeej muaj chaw mus.muaj chaw tsim yeej muaj chaw kho, kom lub neej muaj qhov zoo tuaj txhua yam nyob ntawm neeg lub qhov ncauj.  Lo lus thiab tus xeeb ceem coj
lub neej tiam no tsis muajdab tsi yuav ruaj ntseg mus tag txhob muab kev tsaus ntuj los xav ua kev tu saib ua kev ntsim siab F yuav tsum muab lub neej tihab txoj hauv kev los xav thiaj li yuav daws tau txojkev tsaus ntuj ntawm lub neej nyob rau tiam no.

81. ntsia hauv nruab tiv txhob ntsia saum    daim tawv

     Lub ntiaj teb no nws  zoo li lub qe uas neeg ncig mus tsis thoob ntsia mus tsis kawg lub ntiaj teb no muaj ntau yam ntau tsav uas pom tsis txhua suav tsis t xheeb. Kev ua neeg nyob koom txoos muaj ntau tib neeg muaj ntau txoj kev xav  muaj ntau txoj kev taug uas yus tsis tuaj yeem yuav pom thiab nkag siab tau . muaj ntau xoj kev txawj  ntse uas neeg dog dig tsis tuaj yeem yuav mus txog thiab muaj tsawg leej thiaj li mus txog nruab tiv qhov tseeb ntawm kev ua neeg tiag tiag rau tiam no.
        
      Yog yuav ua ib tus tib neeg zoo ua yooj yim tiam sis siv sij hawm ntev me ntsis.kev ua neeg zoo tsis txhaum leej twg tsis muaj leej twg ntxub thiab dhua kev zoo tsis yog zoo daim tawv yuav tsum yog zoo hauv nruab tiv. Zoo kiag ntawm txoj sia los mus thiaj li yuav zoo tau ntev thiab zoo tau neeg tsis ntxub.
81. ntsia hauv nruab tiv txhob ntsia saum  daim tawv

     Lub ntiaj teb no nws  zoo li lub qe uas neeg ncig mus tsis thoob ntsia mus tsis kawg lub ntiaj teb no muaj ntau yam ntau tsav uas pom tsis txhua suav tsis t xheeb
Kev ua neeg nyob koom txoos muaj ntau tib neeg muaj ntau txoj kev xav  muaj ntau txoj kev taug uas yus tsis tuaj yeem yuav pom thiab nkag siab tau . muaj ntau xoj kev txawj  ntse uas neeg dog dig tsis tuaj yeem yuav mus txog thiab muaj tsawg leej thiaj li mus txog nruab tiv qhov tseeb ntawm kev ua neeg tiag tiag rau tiam no.
        
      Yog yuav ua ib tus tib neeg zoo ua yooj yim tiam sis siv sij hawm ntev me ntsis.kev ua neeg zoo tsis txhaum leej twg tsis muaj leej twg ntxub thiab dhua kev zoo tsis yog zoo daim tawv yuav tsum yog zoo hauv nruab tiv. Zoo kiag ntawm txoj sia los mus thiaj li yuav zoo tau ntev thiab zoo tau neeg tsis ntxub tsis dhuav .
Kev ntsia tib neeg yuav tsum ntsia caj ces , ntsia niam txiv coj noj coj ua , ntsia keeb hauv paus puaj txwm pog ua noj yawm ua cia, dhau li ntawv ntsia tus neeg ntawv xeeb ceem , kev tham kev hais lus , kev mus los , kev ua noj ua haus siab ntev los siab luv siab puas loj , siab puas me , ua zoo hauv tsev xwb los yog ua zoo sab nrauv xwb. Ab tsi yog qhov tseeb ntawm nws ua tau rau yus ntseeg tau nws siab, ab tsis yog  yam ua tau rau yus tsis ntseeg tau nws siab. Kev ntsia tib neeg nws tsis txawv yus ntsia cov dej nyob hauv lub thoob los sis hauv hav dej uas ntshiab yus ntsia mus rau hauv dej yus rov qab pom yus tus kheej thaum yus pom yus tus kheej li ntawv yus yeej nkag siab tau tias hauv yog yus tiam sis tus tseeb tiag yog tus uas nyob nyob saum no ntsia mus tus tseeb yog yus tus cuav yog tus uas nyob hauv dej , neeg los ib yam yog yus ntsia ntawm daim tawv mas yeej zoo du dais , luag li ntxhi tiam sis yeej paub zoo tias cev nqaij daim tawv txawj pauv mus sij hawm dhau mus cev qaij daim tawv kuj txawv mus .txhob muab cev qaij daim tawv los ua qhov txiav txim ntawm yus txoj kev xaiv yuav tsum muab txoj kev zoo coj zoo ntxuam nrog cev qaij daim tawv thiaj li yuav zoo kev xaiv ntawm yus thiaj li yuav tsis yuam kev tsis khuv xim ib hnub tom ntej .
   
82. kev Tiav ntawm lub neej
    
   Lub luag Hauj lwm yuav tiav los yeej tsis yog nyob dawb khaws tau ,lub neej yuav zoo los tsis yog nyob zaum tos koob hmoov , yuav txawj ntse los tsis yog pwv xav zaum xav , qi muag xav. Ua ntej yuav tau ua tus loj los tsis yog nyob txib nyob qhuas es ce tau. Kev ua neeg nyob lub ntiaj teb no txhuav tsav txhua yam yeej dhia tsis dhau txoj kev uv nrog rau lub siab ua tiag hais tiag , coj zoo ua yog . pib dab tsis muaj kev tawm tswv yim ua kom zoo tsis yuam kev muaj kev koom tes koom siab nrog rau lwm tus sab hauv thiab sab nrauv xws li no:
1.              Tswv yim+sij hawm
2.              Hauj lwm + koom tes
3.              Hauj lwm + tib neeg
4.              neeg+kev xav
5.              kev xav + txhua tsav yam
6.              Hauj lwm + txhua tsav yam
7.              Khoom tes + txhua tsav yam                            kev tiav ntawm lub neej
8.              peev xwm + tseeb  meej
9.              ua siab tus + txhua tsav yam
10.          neeg + kev ruaj nrees
11.          kev xav + peev xwm
12.           koom tes + tseeb tiag

82. Tshem kev txom nyem siab ntsws

         Ua ntej yuav tshem tau ib txoj kev txom nyeem tawm tau ntawm yus lub neej yus yuav tsum tau tshem kom tau tus xob txhiaj ntawm yus lub siab mus kom tau yog tias tshem tau tus xob txhiaj ntawm yus lub siab tus kheej mus tau lawm kev kaj siab yeej yuav los nrog yus nyob . kev tshem kev txom nyem tsis muaj pis tsawg qhov uas yuav tshem tsis tau tsuas muaj plaub qhov uas tseem ceeb uas niaj hnub tshwm sim rau peb tib neeg qhov ntawv yog :
1.      yus lub siab tseem coj tsis tau tus
2.      tsis tau paub ras txog txoj hauv kev uas yuav taug mus thaum ntsib teeb meem thiaj li nrhiav tsis tau hauv kev tawm.
3.      siv sij hawm tsis muaj nuj nqis tso sij hawm dhau mus lawm yam tsis tau dab tsi tos paub twb lig, tos paub luag twb dhau deb lawm.
4.      vim lub siab ntshaw xav kom zoo li luag xav kom muaj li laug ,xav kom tau li luag, ua tsis tau li qhov ntshaw thiaj li ua rau tus kheej ntsib kev nyuab.
 
                  Yog xav kom tshem tau ntawm kev txom nyem siab ntsws yuav tau xyaum qe qhov raws li qauv qhia hauv qab no:
1.      ua siab tus txhob xav yam tsis muaj nqis txhob ua yam rhuav ntsej muag
2.      paub ras ua ntej yuav ua dab tsis yuav tsum tau ua siab ntev xav tom ntej tom qab ras txog kev zoo thiab kev phom sij .
3.      txhua hnub yus yuav tsum tau siv yus luj sij hawm kom tseem ceeb kom muaj tshuaj thiaj li yuav ua tau rau luag ntshaw thiab tsis poob qab .
4.      txo txoj kev ntshaw kom los qis dua qub yus  thiaj  li yuav tsis ua txoj kev ntshaw tus qhev mus ib txhis .


83 Kev xav zoo Rau ntawm lub neej

      Kev xav zoo rau ntawm lub neej yog txoj kev xav uas tsis yuam kev taws tsau rau yus lub neej mus lawm yav tom ntej yam kaj siab lho muaj ntau leej coob tus tias ua neeg zoo los luag nntxub ua neeg phem los neeg ntxub ,  xavxav zoo los tsis tau zoo coj zoo los tsis tau zoo coj phem los tsis tau zoo es yuav coj li cas thiaj li yuav zoo rau lub neej lawm yav tom ntej ? kev xav ua zoo kom tau zoo ntawv nyob tsis deb ntawm yus tus kheej dhia tsis dhau ntawm txoj kev yus coj txhua tsav yam yus yog tus xaiv yus yog tus xub pib txhob cia luag xub pib rau yus . kev ua zoo tau zoo ntau muaj tseeb tiag ,qhov tseeb tiag ntawv yog thaum luag coob leej ntau tus ntseeg tau yus siab tias yus yog ib tus neeg uas txawj xav coj ncaj twb zoo xav twb zoo coj qhuab qhia yus lub npe zoo nrov ncha mus thoob teb chaws hnub ntawv yus thiaj mam paub tau tias yus txoj kev xav ua zoo ntawv muaj nqis thiab pab tau yus ntau npaum cas rau ntawm kev ua neej nyob koom txoos. Kev xav ua zoo ntawv muaj nqee qhov yuav tau xav  xws li no :
o   xav paub kev txawj kev zoo los ntawm lwm tus lwm qhov
o   xav yam tsim nyog tseem ceeb thiaj li yog tshuaj .
o   Tswj tus kheej kom siab tus ua ntej xav
o   Uv txhua yam tshwm sim tsis nthuav tawm zwj cia txhob xav txog
o   Zam txim rau tus neeg ntxub yus txhob cem tus ua rau yus meem txom ,yog kev xav uas neeg ntshaw tsawg leej thiaj ua tau .
o    Txhua yam yus pom ntawv tsuas yog qhov tseeb mus ib ntus tsis yog qhov tseeb mus ib txhis  txhob qaug rau yam ntawv ntau dhau thiaj li nhriav tau kev kaj siab.
o   Kev  kab ntsab tsuas yog kev ua kom yus dim ntawm kev txom nyem mus ib ntus xwb tsis yog mus ib txhis txhua yam tsuas ruaj ntseg mus ib ntus thaum yus tseem muaj txoj sia nyob txhob muab lub sij hawm cia dhau mus yam uas tsis muaj nqis
o   Xav kom ntxawm txhua zaus ua ntej yuav txiav txim siab.
o   Txhua tsav yam tsis yog yus li thiab lwm tus li
o   Yam twg yus xav tau yam ntawv tseem ceeb .
o    Txhob xav tias tus kheej zoo nkaus xwb ua raug tas li nkaus xwb yuav tsum saib paus saib ntsis .
o   Tsis txhob hais kom dhau txiaj ntsig thiab qhov tseeb
      Siv kom tag siab thiab zog rau yam yus xav tau Txiaj ntsig mam li ntws los tom qab
o   Kev cia siab thiab kev tu siab nyob sib nrawg zoo yam tus  noog yuav ya tau thiab tsis tau nyob ntawm txhais tis thiab lub zog





84. Kev tau zoo
       
        Kev tau zoo ntawm leej tib neeg tsis zoo ib yam  vim tib neeg txhua tus txoj kev xav thiab kev coj tsis sib thooj tiam sis txhua leej yeej xav mus kom txog qhov txhob khwv tau zoo noj tau zoo hnav tsis ntshaw luag noj luag hnav tsis thov noj thov haus , kev tau zoo muaj ntau yam tau zoo xws li tau zoo noj tau zoo hnav , tau zoo pw ,tau zoo nyob, tau zoo siv , tau zoo vim kaj siab txhua yam kev tau zoo ntawv leej twg yog tus ua kom yus tau zoo ? yeej tsis muaj leej twg ua kom yus tau zoo tshaj yus tus kheej ua rau yus tus kheej lawm kev tau zoo yus yuav  tau taug tau nkag siab qe qhov li no thiaj li coj yus mus rau kev tau zoo  :
o   H nub dhau los thiab hnub no tsis tau lig yog  paub zam txim thiab lees qhov ua txhaum dhau mus           ntawv pauv siab pauv ntsws tseem tshuav sij hawm rau yus
o   Lub sij hawm ntawm lub neej muaj tsawg tshaj qhov xav tau xaiv yug tsis tau tiam sis xaiv hauv kev taug tau
o   Ua yam zoo pub rau suav daws
o   Txaus siab rau yam muaj, yam ua kom yus txawj thiab zoo mloog qhov uas muaj tseeb
o   Txia txim siab yam muaj paus thiab muaj ntsis
o   Ncaj ncees
o   Tsis lees ua txhaum
o   Muab yam tsim nyog muab
o   Xav zoo coj zoo ua zoo tau zoo

85. Qhov rooj kev txawj
  
    Txhua tsav yam uas nyob rau lub ntiaj teb no txawj tshwm sim los txog hnub nws yeej txawj ploj mus raws lub ntiaj teb tau tuav tseg. tib neeg qhis dhau los yeej yuav tau tuag vim txoj kev qhis. Tib neeg txoj kev ntshaw tsis muaj hnub tias txaws li muaj yim xav kom muaj kev ntshaw tsis muaj hnub txaus txoj kev ntshaw los npog qhov muag thaum kawg thiaj tsis tshuav dab tsi tsuas muaj khwv mus txog hnub tag sim neej txoj sia . Tus neeg ntse ntsia pom lub ntuj tig txawv mus pauv mus Muaj kev txhawj xeeb txog tib neeg lub neej pem suab tiam sis tus neeg ruam tseem vwm ntsuav rau kev ua ples ua yig ,kev ntshaw noj ntshaw hnav . tseem niaj hnub qhuas tias tus kheej muaj npaum ub ntau npaum no twb tsis paub tias txhua yam yus muaj ntawv twb yuav dhau mus ploj mus nrog lub ntuj .yog suav daws tsis koom siab tsim kho chem. Lub ntuj  no kom tsis txhob tig pauv mus sai tsis txhob kub zuj zus mus lawm yav tom ntej.

   Qhov rooj kev txawj ntse  ntawm tib neeg muaj tsawg leej thiaj li yuav pom thiab nkag dhau mus  txog kev vam meej ntawm lub neej tau vim lub qhov rooj ntshiab thiab du huv dhau uas peb tib neeg dog dig tsis muaj peev xwm pom tau hla dhau mus tau. Rau qhov lub qhov rooj ntawv muaj kev uv, kev rau siab,kev nyuab,  kev siv nyiaj siv txiaj ntau yam thiaj li pom tau ua tau txawj tau. Tus neeg txawj ntse lub qhov rooj muaj xws li no:
o   Tub rog tus tshaj lij yeej txhawb lub zog tom qabTawm tswv yim cia tos sij hawm txog tus neeg txawj ntse yeej thau tus kheej tsis khav ua siab tus txhua zaus ntsib teeb meem
o   Pom luag muaj tsis txhob ntshaw ,pom luag muaj teeb meem tsis txhob mus tshuam ,pom poj niam ncej puab dawb tsis txhob fav siab ua siab kom tus tswv yim thiaj li yuav tawm los
o   Tus neeg ntsev tsim txhua yam vim xav kom suav daws tau siv suav daws yooj yim tus neeg ruam tsim los vim xav kom txhua leej paub tias nws muaj
o   Kev tsim meej mom yuav tsum tsim los ntawm kev txawj ntse uas zuag plias, tswv yim yog laj kab thaiv kev koom siab yog lub zog uas heev.
o   Txiaj ntsim thiab meej mom nyob ntawm tus kheej ua tau thiab txawj coj ,uas tus neeg dog dig tsis muaj cuab kav ua tau coj tau .
o   Neeg txawj ntsev txiav txim siab nyob ntawm qhov tseeb muaj nqis muaj paus ntsis .tus neeg ruam txiav txim siab ntawm lub zog thiab pauj
o   Tus neeg pom nyiaj muag dub pom kub muag dag nws yuav hais txog tus kheej ntau tshaj txhuav tus li ,tus neeg ntse mloog tag tsis teb dhau mus lawm. 
o   Nco ntsoov txhua zaus ntsib tus ntse tshaj yus, tswj lub siab kom tus txhua zaus ntsib tus muaj meej
       mom loj tshaj yus , txhob phob moj rau tus yus xav tias ruam.




Lub siab txawj ntse

Kawm paub yam qauv tshiab tshiab                      Tshawb nrhiav kev txawj qub

Tshawb nriav ntsuam xyuas teeb meem                 Daws teeb meem

Tsis saib teeb meem thiab lub luag hauj lwm qis qis            Ua yam twg ua kom tiav

Ua kom tseeb meej thiab raug yog                    Txiav txim siab muaj paus muaj ntsis 

Tsis ntseeg neeg sai                                  Tsis siab muag

Teeb meem tshwm sim tau txhua sij hawm                      Yuav tsum xav ua ntej txhua zaus

Txhua  yam nyob ntawm xav                      Kev ruaj khov nyob ntawm ntseeg siab.

Muab txhua leej li los ua qhov nres                            Coj siab kom ncaj nrab

Txhawb  txoj kev xav ua tus ruaj kho                       lees paub, tawm tswv yim.
Txhuav yam tiav



59. Txhob nyob tos sij hawm txhob rawm mus ua ntej txiav txim siab


             Lub ntiaj teb no muaj ntau txoj hauv kev rau yus taug mus lawm yav tom ntej yog tias tsis nroo tias sab thiab tsis nroo tias nkees tus tib neeg ua dab tsi los yej tiav tseem nyuab los yeej peem mus kom txog kev khwv noj khwv haus los yeej muaj noj muaj haus dua luag lwm tus sab nrauv.hos tus uas nyiam nroo tias sab tas li los sis hais txog txoj kev nkees tas li tus ntawv yuav must sis txog nws tus npau suav feem ntau cov neeg zoo li ntawv nyiam nyob tos sij hawm thiab nyiam raug luag lwm tus huab ntxias dag tau yooj yim .